ئايرىم خانە" نىڭ قىزلىرى

ئايرىم خانە" نىڭ قىزلىرى

--ئالاھىدىن ئابدىرشىت

قېنى قەدىر-قىممىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى؟
قېنى ئىززەت-ھۆرمىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى؟
قېنى ئېسىل خىسلىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى؟
قېنى نومۇس-ئىپپىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى؟
قېنى غۇرۇر،شۆھرىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى؟

كىم ئىدىڭ سەن تارىختا،ئۇنۇتتۇڭمۇ ئەسلىڭىنى،
قۇرۇتتۇڭمۇ نەفىسە،نۇزۇگۇمدەك نەسلىڭنى؟
ئۇيغۇر قىزى دىسەممەن كۆرۈپ گۈلدەك ۋەسلىڭنى،
بىلمىدىڭ ئاھ،چەيلىدى كىملەر باھار پەسلىڭنى؟
بولدى ئىبلىس ئۈلپىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى..

ئانىلارنىڭ قەلبىدەك پاكىز ئىدى بۇ تۇپراق،
ئوغۇز سۈتى پۇرايتى چاچسا ھەر گۈل خۇشپۇراق،
ئەجداتىمىز ئاسرىغان بولۇپ ئاڭا كۆز قاراق،
بۇلغىدىڭسەن،ۋىجدانىم ياغدۇرىدۇ مىڭ سوراق،
تەقدىر ئەمەس قىسمىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى.

چىقىپ كەتتىڭ ئۆيۈڭدىن كرىپ تۇيۇق يولغا سەن،
تاشلاپ ئاتا -***،بۇزۇلغاچقا پۇلغا سەن،
خوجايىنىڭ ئالدىدا ئايلاندىڭغۇ قۇلغا سەن،
ماڭالمايسەن ئوڭغا بىر ،ۋەيا ئەمدى سولغا سەن،
قۇللۇق بولدى خىزمىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى.

"رېستۇران"دەپ چىرايلىق ۋىۋىسكىغا باقتىڭسەن،
بىر شەرمەندە ۋىجدانسىز خوجايىنغا ياقتىڭسەن،
نەسىھەتكە توختىماي پەشلىرىڭنى قاقتىڭسەن،
كالتە ئىشتان ،قىزىل چاچ،كوچىلاردا ئاقتىڭسەن،
بازار تاپتى ئىشلرىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى.

تالاي سەبى قىزلارنى ئالداپ ساتتىڭ شەيتانغا،
ئانا ئىدى ئۇلارمۇ ئوغۇز،سۇتۇق سۇلتانغا،
باقار ئىدۇق ئۇلارنىڭ كۆزىدە بىز جاھانغا،
قان يىغلىدى يۈرەكلەر يەتمەي ئارزۇ-ئارمانغا،
ئۇمۇ بىزگە ھىممىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى...

ھەمرا بولۇپ بايۋەچچە،كاتتىلارغا كۈندە سەن،
يېشىل چىراق ياندۇردۇڭ بوسۇغاڭدا تۈندە سەن،
كوچىلارنى بىر ئالدىڭ ،سەت،چىقىراق ئۈندە سەن،
يۈزىمىزگە ياق،دىلغا چاچتىڭ شۇنداق يۇندا سەن،
يۇقتى رەزىل ئىللىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى.

ئاتاڭ شەربەت ئىچكەنتى،سەن ئوتلۇدۇڭ زەھەرنى،
ئاناڭ دەملەپ چاي بەرگەن ،بېسىپ كەلسەڭ سەپەرنى،
چەكتىڭ،ئىچتىڭ ئاھ،ئەجەپ تاشقا ئۇردۇڭ گۆھەرنى،
كىم ئۈگەتتى بىلەمسەن،ساڭا بۇ خۇي-ھۈنەرنى؟
ئۆلدى ئەردەك غەيرىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى.

ئون بەش ياشلىق ئالۋاستى!ساتتىڭ خەخكا تېنىڭنى،
نومۇسۇڭنى ساتقىچە ،ساتساڭ ئىدىڭ قېنىڭنى،
بارلىقىڭنى ساتساڭمۇ باقالمىدىڭ جېنىڭنى،
خوجايىنغا تۇتقازدىڭ ھەميىنىڭنى-يېنىڭنى،
دوزاق بولدى جەننىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى.

سۆيەر ئىدىڭ بالاڭنى،ئاغزىڭ سېنىڭ بۇلغاندى،
قۇچاقلايتىڭ ***،ئېسىت،تېنىڭ بۇلغاندى،
ئۇيغۇر دەيتىڭ ئۆزەڭنى،ئەمدى قېنىڭ بۇلغاندى،
ئېلىپ سېنى تىلغا مەن،تىلىم مېنىڭ بۇلغاندى،
يىتتى ئەجەل مۆھلىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى.

توۋا دەيمەن قولۇڭدا<<تىجارەت>>كە خېتىڭ بار،
بىراق ئەلنىڭ ئاغزىدا پاھىشە دەپ ئېتىڭ بار،
ھايۋان كەبى ياشايسەن،ئوچۇق ساغرا -چېتىڭ بار،
لەنەت قىلساق تالايدۇ،بوسۇغاڭدا ئىتىڭ بار،
كۈچلۈك سېنىڭ قۇدرىتىڭ،ئايرىم خانى قىزلىرى.

ئۇچرىغاننىڭ ئالدىنى كوچىدىلا تورايسەن،
رېستۇرانغا سۆرەيسەن،چۆنتىكىنى سورايسەن،
قۇچىقىغا تاشلىنىپ"ۋاي جېنىم"دەپ توۋلايسەن،
تىللىرىڭنى چىقىرىپ ئەمەس يەرنى شورايسەن،
رەسۋالىقىڭ دۆلىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى.

ئېلىپ كەلدىڭ خىروئىن،ئەيدىز ئاتلىق ۋابانى،
نامىمىزنى سېسىتتىڭ،بۇلغىۋەتتىڭ ھاۋانى،
مىڭ بىر تەشۋىش ئويۇمدا،بۇلغارسەنمۇ دۇنيانى؟
بەندىلەرنىڭ ئالدىدا تەڭقىس قىلدىڭ خۇدانى،
تۈگىشەرمۇ مىللىتىڭ،ئايرىم خانە قىزلىرى؟؟؟

1998-يىل

uighur tilim elwida

ﻣﺎﺳﻼﺷﻤﯩﺪﯨﯔ ﺯﺍﻣﺎﻧﻐﺎ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .
|ﻳﯧﺘﻪﻟﻤﯩﺪﯨﻢ ﺋﺎﺭﻣﺎﻧﻐﺎ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﻟﯘﻓﺎﯓ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺑﯩﻨﺎﻧﻰ ،
"ﺧﺎﺑﺎ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺩﻩﺭﻳﺎﻧﻰ .
"ﻣﯩﻴﻨﯜ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺭﻩﻧﺎﻧﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﻟﯘﻓﺎﯓ "ﺋﺎﻟﺪﯗﻕ "ﺩﻩﻳﻜﯜﻩﻥ"ﮔﻪ ،
"ﺟﯘﺍﯕﺸﯩﻴﯘﯞ "ﻗﯩﻠﺪﯗﻕ "ﻳﯩﯟﻩﻥ"ﮔﻪ ،
ﺋﺎﻣﺎﻝ ﻳﻮﻗﻤﯘ ﺩﻩﺗﻤﻪﻧﮕﻪ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺗﻮﯕﻼﺗﻘﯘﻧﻰ "ﺑﯩﯖﺸﯩﻴﺎﯓ "ﺩﻩﭖ ،
ﻳﺎﯕﺮﺍﺗﻘﯘﻧﻰ "ﻳﯩﯖﺸﯩﻴﺎﯓ "ﺩﻩﭖ ،
ﮔﯜﺭﺟﻪﻛﻨﯩﻤﯘ "ﺗﯩﺸﯩﻴﺎﯓ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﮔﯘﯕﯟﯗﻳﯜﻩﻥ"ﺩﻩﭖ ﻣﻪﻣﯘﺭﻧﻰ ،
"ﭼﯩﻴﻪﻧﺰﻩ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺋﺎﻣﺒﯘﺭﻧﻰ ،
ﻧﯧﻤﻪ ﺩﻩﺭﻣﯩﺰ ﺗﻪﻣﺒﯜﺭﻧﻰ ؟
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻛﯚﻣﯜﺭﮔﺎﺯﻧﻰ "ﻣﯩﻴﭽﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﺎﻛﻮﺭﯨﺘﻨﻰ "ﭘﯩﭽﻰ "ﺩﻩﭖ ،
17ﻧﻰ "ﻳﺎﯞﭼﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﯞﻭﺷﻰ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﻳﺎﺗﺎﻗﻨﻰ ،
"ﺷﯧﺰﻯ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺋﺎﻳﺎﻗﻨﻰ ،
"ﻟﯩﻴﯘﯞﻻﯕﺨﻪﻥ "ﺩﻩﭖ ﺳﺎﻳﺎﻗﻨﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻛﻪﺭﻩﭘﺸﯩﻨﻰ "ﭼﯩﯖﺴﻪﻱ "ﺩﻩﭖ ،
ﻛﯜﺩﻩ ﺩﯦﻤﻪﻱ "ﺟﯜﺳﻪﻱ "ﺩﻩﭖ ،
ﭘﺎﻟﻪﻛﻨﯩﻤﯘ "ﺑﻮﺳﻪﻱ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺧﺎﯕﮕﺎ "ﺋﻪﻣﻪﺱ ﺗﻪﺭﺧﻪﻣﻪﻙ ،
"ﺑﻪﺳﻪﻱ "ﺋﻪﻣﻪﺱ ﻳﯧﺴﯩﯟﯨﻠﻪﻙ ،
ﺑﯩﺮ ﭘﯩﻠﻪﻛﺘﯩﻦ ﻣﯩﯔ ﺧﻪﻣﻪﻙ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺷﯘﯞﺟﻰ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﻳﺎﻧﻔﻮﻧﻨﻰ ،
"ﺷﯩﻴﺎﯕﺰﺍﯞ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺳﻮﭘﯘﻧﻨﻰ ،
"ﻻﯞﭘﻮ"ﺩﻩﺭﻣﯩﺰ ﺧﻮﺗﯘﻧﻨﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻛﺎﺭﺗﺎ ﺩﯦﻤﻪﻱ ﻛﺎ ﺩﯦﺪﯗﻕ ،
ﻳﺎﭘﻤﺎ ﺧﯩﺸﻨﻰ ﯞﺍ ﺩﯦﺪﯗﻕ ،
ﺑﯩﻠﻪﻟﻤﯩﺴﻪﻙ ﺳﺎ ﺩﯦﺪﯗﻕ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﯜﺳﺘﻪﻟﻨﯩﻤﯘ "ﺟﻮﺯﺍ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﻮﺭﯗﻧﺪﯗﻗﻨﻰ "ﻳﯩﺰﺍ "ﺩﻩﭖ ،
ﻛﻮﻣﭙﯩﻴﯘﺗﯘﺭ -"ﺟﯩﺰﺍ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺑﯘﺱ ﺗﺎﺭﺗﻘﯘﻧﻰ "ﭼﯘﯞﻳﻪﻧﺠﻰ "،
ﺷﺎﻣﺎﻟﭽﯩﻨﻰ "ﮔﯘﭘﯘﯕﺠﻰ "،
ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﻤﯩﺰ "ﻓﯘﻛﯩﺠﻰ "،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﯧﺮﻯ ﻣﺎﯕﺪﻯ "ﺟﯩﻴﯘﯞﺑﺎﻏﺎ "،
ﺧﻮﺗﯘﻥ ﭼﺎﻳﻐﺎ "ﺩﯨﺒﺎﻏﺎ"،
ﺑﺎﻻ ﻛﯚﻧﺪﻯ "ﯞﺍﯕﺒﺎﻏﺎ "،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﯘﭼﺮﯨﺸﯩﺸﻨﻰ "ﻳﯚﺧﯜﻱ"ﺩﻩﭖ ،
ﻳﯩﻐﯩﻦ ﺩﯦﻤﻪﻱ "ﻛﻪﻳﺨﯜﻱ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯧﺘﯩﺒﺎﺭﻧﻰ "ﻳﯘﯞﺧﯜﻱ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺩﺍﺟﻰ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺋﻪﺭﺯﺍﻧﻨﻰ ،
"ﻧﯜﻩﻧﭙﯩﯔ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﭼﺎﻳﺪﺍﻧﻨﻰ ،
"ﺷﯘﺟﯜﻛﯘ"ﺩﻩﭖ ﺳﺎﻧﺪﺍﻧﻨﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺷﺎﯞﻗﯘﻥ-ﺳﯜﺭﻩﻥ "ﺯﺍﻳﯩﻦ"ﺩﻩﭖ ،
ﺧﻪﺕ ﺑﺎﺳﻘﺎﻧﻨﻰ "ﺩﺍﻳﯩﻦ"ﺩﻩﭖ ،
ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘﺯﻧﻰ "ﻓﺎﻳﯩﻦ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺷﯩﮕﯜﻩﻥ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﻛﯚﻧﮕﻪﻧﻨﻰ ،
"ﮔﯜﻩﻧﺠﯜﻥ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﻳﻪﯕﮕﻪﻧﻨﻰ ،
ﻧﯧﻤﻪ ﺩﻩﻳﻤﯩﺰ ﻣﻪﯕﮕﻪﻧﻨﻰ ؟
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﯩﻠﻐﺎﺭ ﺑﻮﻟﺴﺎ "ﻳﯘﯞﺷﯩﻴﯘﯞ"ﺩﻩﭖ ،
ﺭﯨﻤﻮﻧﯩﺘﻨﻰ "ﺩﺍﺷﯩﻴﯘﯞ"ﺩﻩﭖ ،
75ﻧﻰ "ﭼﯩﺸﻴﯘﯞ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﻪﻳﻨﻪﻙ ﺋﯧﺪﯨﺶ "ﮔﺎﯕﺰﺍ "ﺩﻩﭖ ،
ﻳﯧﺰﯨﻼﺭﻧﻰ "ﺟﺎﯕﺰﺍ "ﺩﻩﭖ ،
ﺷﯘﻡ ﺋﻮﭼﺎﻗﻨﻰ "ﻟﯩﯖﺰﺍ" ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺩﺍﺑﺎﺯﺍﺩﺍ ﺯﺍﺳﯜﻱ ﻳﻪﭖ ،
ﻛﯩﻨﺪﯨﺠﯩﺪﺍ ﺟﯩﺘﯜﻱ ﺩﻩﭖ ،
ﭼﺎﯕﺰﺍ ﺋﯜﭼﻪﻱ ﺧﻮﺗﯜﻱ ﻳﻪﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﮔﺎﺯﯨﺮ" ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺷﯩﻤﯩﺸﻜﻪ ،
"ﻧﻪﻳﭙﯩﯔ "ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺋﯩﻤﺰﯨﮕﻪ ،
ﺋﻮﻳﻼﻧﻤﺎﻳﻤﯩﺰ ﻧﯩﻤﯩﺸﻜﻪ ؟
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺧﻮﮔﻮ" ﺑﻮﻟﺪﻯ ﻳﻪﻟﻘﺎﺯﺍﻥ ،
"ﮔﻮﻟﯘ" ﺑﻮﻟﺪﻯ ﭘﺎﺭﻗﺎﺯﺍﻥ ،
"ﺩﯨﻴﻪﻧﻔﻪﻧﮕﻮ"ﺑﻮﭖ ﺗﻮﻙ ﻗﺎﺯﺍﻥ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺩﯨﯖﭙﺎﯞ"ﺩﯨﮕﻪﻥ ﭼﯩﺮﺍﻗﻨﻰ ،
"ﺗﯘﯕﻜﯘ "ﺩﻩﻳﺪﯗ ﭘﯩﺮﺍﻗﻨﻰ ،
"ﻳﺎﯞﻳﯜﻩﻥ "ﺩﻩﻳﻤﯩﺰ ﻳﯩﺮﺍﻗﻨﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﯩﭽﻜﯩﺮﻯ ﺩﯦﻤﻪﻱ "ﻛﯘﻟﻰ"ﺩﻩﭖ ،
ﺗﯜﻟﻜﻪ ﺩﯦﻤﻪﻱ "ﺧﯘﻟﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﻳﺎﺭﺩﻩﻣﭽﯩﻨﻰ "ﺟﯘﻟﻰ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .


ﺟﻪﺭﯨﻤﺎﻧﻪ "ﻓﺎﻛﻮﻩﻥ "ﺩﻩﭖ ،
ﺳﻮﺗﺨﺎﻧﯩﻨﻰ "ﻓﺎﻳﯜﻩﻥ "ﺩﻩﭖ ،
ﻛﻮﺭﭘﯘﺱ ﺩﯦﻤﻪﻱ "ﺩﻩﻧﻴﯜﻩﻥ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻛﯜﺗﯜﭘﺨﺎﻧﺎ "ﺗﯘﺷﯘﮔﯜﻩﻥ "،
ﻣﯘﻻﺯﯨﻤﻼﺭ "ﻓﯘﯞﯗﻳﯜﻩﻥ "،
"ﺳﺎﯞﻣﯩﻲ "ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺑﯚﻟﺠﯜﺭﮔﻪﻥ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﭘﯩﯖﺰﺍ"ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺑﻮﺗﯘﻟﻜﺎ ،
"ﺷﯩﺠﯘﺍﯓ"ﻛﺎﺳﺘﯩﻴﯘﻡ-ﺑﯘﺭﯗﻟﻜﺎ ،
"ﮔﯘﯕﮕﺎﯞ" ﺑﻮﻟﺪﻯ ﻟﻮﺯﯗﻧﻜﺎ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺗﯩﻜﻜﯜﭼﯩﻨﻰ "ﺳﻪﻳﭙﯘﯓ"ﺩﻩﭖ ،
"ﺧﯘﯕﻤﯩﻴﻪﻥ ﻛﺎﯞﺭﯗ ﻟﻪﯕﭙﯘﯓ ﺩﻩﭖ ،
ﺳﯘ ﺋﯜﺯﯛﺷﻨﻰ "ﻳﯘﯞﻳﯘﯓ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻣﺎﻣﯘﻕ ﭼﺎﭘﺎﻥ "ﻳﯜﺭﯛﯕﻔﯘ "،
ﺭﺍﻫﻪﺕ ﺋﯩﺸﺘﺎﻥ "ﺷﯩﻴﯘﯞﺷﯩﻴﻪﻧﻜﯘ"،
ﺋﯩﭻ ﺋﯩﺸﺘﺎﻧﻨﻰ ﺩﻩﭖ "ﺷﻪﻧﻜﯘ" ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﯩﭻ ﻛﯩﻴﯩﻤﻨﻰ "ﻧﯩﻴﻴﻰ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻘﯘ ﻛﯩﻴﻤﻰ-"ﺷﯜﻳﻴﻰ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯩﭽﯩﻤﻠﯩﻜﻨﻰ "ﺷﯚﺑﯩﻲ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺗﻮﻙ ﭘﯘﻟﯩﻨﻰ "ﺩﯨﻴﻪﻧﻔﯩﻲ"ﺩﻩﭖ ،
ﻗﻪﺭﺯ ﺗﯧﻠﯩﻔﻮﻥ "ﭼﯩﻴﻪﻧﻔﯩﻲ"ﺩﻩﭖ ،
ﺧﻮﺷﻪ ﺩﯦﻤﻪﻱ "ﮔﻪﻧﺒﯩﻲ"ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﻣﺎﺑﯘ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺟﺎﻣﺒﯩﻨﻰ ،
"ﺩﻩﻳﺰﻯ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺧﺎﻟﺘﯩﻨﻰ ،
"ﻛﺎﯞﺑﺎﯞﺯﻯ "ﺩﻩﯓ ﺳﺎﻣﺴﯩﻨﻰ ؟
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺗﯩﯖﺠﻰ"ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺗﻮﺧﺘﯩﻐﺎﻥ ،
"ﺩﺍﺑﺎﯞ"ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺋﻪﭖ ﻣﺎﯕﻐﺎﻥ ،
"ﻟﯩﻴﯘﯞﺟﻰ"ﺑﻮﻟﺪﻯ ﻗﻪﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﮔﯘﯕﮕﺎﯞ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺋﯧﻼﻧﻨﻰ ،
"ﺧﯘﯕﺰﺍﯞ"ﺩﻩﻳﺪﯗ ﭼﯩﻼﻧﻨﻰ ،
ﻧﯧﻤﻪ ﺩﻩﻳﻤﯩﺰ ﻳﯩﻼﻧﻨﻰ !
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻟﯧﻨﺘﯩﭽﯩﻨﻰ "ﺩﻩﻳﭽﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﯞﯦﻠﺴﯩﭙﯩﺘﻨﻰ "ﺳﻪﻳﭽﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﺩﻩﺭﺱ ﺗﺎﺷﻼﺵ "ﻛﯘﯕﻜﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺗﻮﺷﻪﻱ "ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺳﺎﭘﻤﺎ ﻛﻪﺵ ،
"ﻟﯘﺯﺍ "ﺑﻮﻟﺪﻯ ﭘﯩﻠﺘﻪ ﻣﻪﺵ ،
ﺑﯘ ﻣﻮﺩﯨﺪﯨﻦ ﻛﯚﯕﯜﻝ ﻏﻪﺵ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺟﯩﻴﺎﯕﺘﻪﻱ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﻣﯘﻧﺒﻪﺭﻧﻰ ،
"ﺷﯩﻴﺎﯕﺸﯜﻱ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺋﻪﻧﺒﻪﺭﻧﻰ ،
"ﻛﺎﺷﻰ "ﺩﻩﻳﻠﻰ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻧﻰ ؟
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺳﺎﯕﻨﺎ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﻣﯘﻧﭽﯩﻨﻰ ،
"ﻣﯩﻴﻪﻧﺠﺎﯓ" ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺋﯘﻧﭽﯩﻨﻰ ،
"ﺷﯩﻴﺎﯞﺧﯘﺍ "ﺩﻩﻳﻤﯩﺰ ﻏﯘﻧﭽﯩﻨﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻳﯧﻴﯩﺸﯩﻤﯩﺰ "ﺧﻪﻧﺒﺎﯞﺑﺎﯞ "،
ﺋﯘﭼﯩﻤﯩﺰﺩﺍ "ﻣﯩﯖﺘﯩﺠﯩﻴﺎﯞ "،
ﭼﻮﻟﭙﯩﻨﯩﻤﯩﺰ "ﺭ. ﺑﺎﭼﯩﻴﺎﯞ "،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺗﻮﺧﯘ ﻗﻮﺭﺩﺍﻕ- ﺩﺍﭘﻪﻧﺠﻰ ،
ﺧﯜﻳﻤﯩﻴﻪﻥ ،ﺑﻪﻧﻤﯩﻴﻪﻥ ،ﻻﺯﯨﺠﻰ ،
ﺩﯨﯔ ﺩﯨﯔ ﺳﻮﻣﯩﻴﻪﻥ ﺟﻮﯞﻣﺎﺟﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺳﯘ ﻣﺎﻧﺘﯩﻨﻰ "ﺟﯘﯞﺍﯞﺍ" ،
ﻛﺎﯞﺍ ﺩﯦﻤﻪﻱ" ﺧﯘﻟﯘﮔﯘﺍ" ،
ﻳﻪﺭ ﻳﯘﻳﻐﯘﭼﻨﻰ ﺩﻩﭖ "ﺗﻮﯞﺑﺎ" ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺑﻪﺭﻩﻧﺠﯩﻨﻰ ﻳﺎﯕﻴﯘ ﺩﻩﭖ ،
ﺗﯧﺘﯩﺘﻘﯘﺳﯘ -ﺟﯩﻴﺎﯕﻴﯘ ﺩﻩﭖ ،
ﺗﻮﺭﺩﺍﺵ ﺩﯦﻤﻪﻱ ﯞﺍﯕﻴﯘﯞ ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻗﯩﺰﯨﻞ ﻛﺎﻻ -"ﺧﯘﯕﻨﯩﻴﯘﯞ"ﺩﻩﭖ ،
ﺩﻭﺳﯩﺘﻨﻰ ﺗﺎﭘﺘﯘﻕ "ﭘﯩﯖﻴﯘﯞ"ﺩﻩﭖ ،
ﻗﻮﻗﺎﭖ ﻛﻪﺗﺴﻪﻙ ﺋﻪﻳﻴﯘ ! ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﻻﺟﻰ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺋﻪﺧﻠﻪﺗﻨﻰ ،
"ﯞﺍﯕﺠﻪﻥ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺗﻮﺭ ﺑﻪﺗﻨﻰ ،
"ﻳﯘﯞﺟﯩﻴﻪﻥ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺋﯧﻞ-ﺧﻪﺗﻨﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺩﺍﭼﯩﻴﺎﯞ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﻛﯚﯞﺭﯛﻛﻨﻰ ،
"ﺟﯘﺯﻯ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺗﯜﯞﺭﯛﻛﻨﻰ ،
"ﺷﯩﺘﻰ "ﺩﻩﻳﻤﯩﺰ ﺋﯚﻟﯜﻛﻨﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﻓﺎﭘﯩﻴﺎﯞ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺗﺎﻟﻮﻧﻨﻰ ،
"ﯞﻩﻳﺪﻩﻱ "ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺑﺎﻟﻮﻧﻨﻰ ،
ﻧﯧﻤﻪ ﺩﻩﻳﻤﯩﺰ ﻗﺎﻟﯘﻧﻨﻰ ؟
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺩﺍﺷﯚ"ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺋﯘﻧﯩﯟﯨﺮﯦﺴﺘﯧﺖ ،
"ﺯﯗﯕﺘﯘﯓ "ﺑﻮﻟﺪﻯ ﭘﯩﺮﯨﺰﺩﯨﻨﯩﺖ ،
"ﺩﺍﺷﯚﺳﯩﯖﺪﯗﺭ "ﺳﯩﺘﯘﺩﯨﻨﯩﺖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺑﺎﺗﺎﺭﯨﻴﻪ"ﺩﯨﻴﻪﻧﭽﻰ"ﺩﻩﭖ ،
ﺑﯘﻏﺪﺍ ﻛﯚﻟﻨﻰ -ﺗﯩﻴﻪﻧﭽﻰ ﺩﻩﭖ ،
ﻣﯚﻫﻠﻪﺕ ﺋﺎﺷﺴﺎ "ﻳﻪﻧﭽﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﮔﯘﺍﯕﭽﺎﯓ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﻣﻪﻳﺪﺍﻧﻨﻰ ،
"ﭼﯩﻴﻪﻧﺒﺎﯞ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﭘﯘﻟﺪﺍﻧﻨﻰ ،
"ﺷﯚﯞﯨﻲ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﺋﯘﻧﯟﺍﻧﻨﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺩﯨﻠﻬﻮﺯﯗﺭﻧﻰ "ﺩﯨﻴﻪﻧﺸﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﻗﯘﺭﯗﻕ ﻳﯘﻳﺴﺎ "ﮔﻪﻧﺸﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﻮﻳﯘﻥ ﺩﯨﻤﻪﻱ "ﻳﯘﯞﺷﻰ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺗﯧﺰﮔﯩﻨﻪﻛﻨﻰ "ﻳﺎﯞﻛﯘﯓ "ﺩﻩﭖ ،
ﺳﯩﻴﯩﺖ ﻧﻮﭼﻰ ﮔﺎﯕﮕﯘﯓ ﺩﻩﭖ ،
ﻳﯧﺘﯩﭗ ﺗﻪﭘﺴﻪ "ﺩﺍﯞﮔﯘﯓ "ﺩﻩﭖ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﺎﻝ ﺗﯚﻙ ﺩﻩﻳﻠﻰ" ﺷﺎﺯﯨﻨﻰ "،
ﺋﯩﺸﻜﺎﭖ ﺩﻩﻳﻠﻰ "ﺟﺎﺯﯨﻨﻰ "،
ﭘﺎﻳﭙﺎﻕ ﺩﻩﻳﻠﻰ "ﯞﺍﺯﯨﻨﻰ "،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﯜﺯﭼﺎﺕ ﺩﻩﻳﻠﻰ "ﻛﻪﻳﮕﯜﻥ"ﻧﻰ ،
ﺳﺎﻣﺴﺎﻕ ﺩﻩﻳﻠﻰ "ﺩﺍﺳﯜﻩﻥ"ﻧﻰ ،
ﺋﯩﻨﯩﺴﺘﯘﺕ ﺩﻩﭖ "ﺷﯚﻳﯜﻩﻥ"ﻧﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

"ﺩﯗﺑﻮ"ﺩﯦﺪﯗﻕ ﻗﯩﻤﺎﻧﻰ ،
ﺋﯘﻧﺘﯘﭖ ﻗﺎﻟﺪﯗﻕ "ﻣﯩﻤﺎ"ﻧﻰ ،
ﺋﯩﺰﻟﻪﭖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺳﯩﻤﺎﻧﻰ !!!
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻣﻮﺩﺍ ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺷﺎﻟﻐﯘﺕ ﺗﯩﻞ ،
ﺋﻮﻳﻼﻧﻤﯩﺪﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯨﻞ ،
ﺧﺎﺭﺍﭖ ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻞ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺷﺎﻟﻐﯘﺗﻼﺷﺘﻰ ﺗﯩﻠﯩﻤﯩﺰ ،
ﻗﺎﻳﻨﯩﻤﺎﻳﺪﯗ ﺩﯨﻠﯩﻤﯩﺰ ،
"ﯞﯨﻴﺰﯗ "ﺑﻮﻟﺴﯘﻥ ﻧﺎﻣﯩﻤﯩﺰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻠﻨﻰ ﻗﻮﻏﺪﺍﻳﻠﻰ ،
ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﯩﻨﻰ ﻗﻮﻏﺪﺍﻳﻠﻰ ،
ﺷﺎﻟﻐﯘﺕ ﺗﯩﻠﻨﻰ ﺗﯜﺯﻩﻳﻠﻰ ،
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﺋﻪﻟﺪﻩ ﺋﯩﺪﻯ ﺋﻪﺭ ﻏﯧﻤﻰ ،
ﺋﻪﻟﮕﻪ ﻛﯚﻳﮕﻪﻥ ﺋﻪﺭ ﻗﯧﻨﻰ ؟
ﺋﻪﻝ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﻗﻘﺎﻥ ﺗﻪﺭ ﻗﯧﻨﻰ؟
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﺋﻪﻟﯟﯨﺪﺍ .

ﻛﯚﭖ ﺗﯩﻞ ﺑﯩﻠﯩﺶ ﺷﻪﺭﻩﭖ ﺋﯩﺶ ،
ﺗﯩﻠﺪﯨﻦ ﻛﯧﻠﻪﺭ ﻳﯜﻛﺴﯩﻠﯩﺶ ،
ﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻠﺴﯩﺰ ﻳﯧﺰﯨﻢ ،ﻗﯩﺶ !!!!
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﻳﯩﻐﻠﯩﻤﺎ !

ﺩﻩﺭﻩﺥ ﺑﻮﻟﻤﺎﺱ ﻳﯩﻠﺘﯩﺰﺳﯩﺰ ،
ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﺑﻮﻟﻤﺎﺱ ﺋﯚﺯ ﺗﯩﻠﺴﯩﺰ ،
ﺋﯚﻟﻪﻱ، ﻗﺎﻟﺴﺎﻡ ﺳﯧﻨﯩﯖﺴﯩﺰ !
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻢ ﻳﯩﻐﻠﯩﻤﺎ !

2008-يىلى 21-مايدىن 23-مايغىچە شەھرى بورتالادا يېزىلدى[size=12pt][

ﻧﺎﯞﺍﺩﺍ ﺋﻪﺳﻪﺭ ﻳﺎﻗﻘﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺑﯩﺮ ﺳﻮﻡ ﭘﯩﻼﻧﻰ ﺗﻮﺭ ﺑﯧﺘﯩﮕﻪ ﻛﯩﺮﯨﭗ ﺋﯧﻼﻧﻨﻰ ﺑﯩﺮﻧﻰ ﭼﯧﻜﯩﭗ ﻗﻮﻳﺎﺭﺳﯩﺰ .
http://www.1tilla.com/

ﺋﺎﺧﯘﻧﯘﻣﻨﻰ ﻳﯩﻐﻼﺗﻘﺎﻥ ﻧﯩﻜﺎﮬ

ﺋﺎﺧﯘﻧﯘﻣﻨﻰ ﻳﯩﻐﻼﺗﻘﺎﻥ ﻧﯩﻜﺎﮬ

ﺗﻮﻳﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﺎﻏﯩﻨﯩﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ،

ﻧﯩﻜﺎﮬﯩﻐﺎ ﺑﺎﺭﺩﯗﻕ ﺳﻪﮬﻪﺭﺩﻩ .

ﺋﺎﺧﯘﻧﯘﻣﻨﻰ ﻳﯩﻐﻼﺗﻘﺎﻥ ﻧﯩﻜﺎﮬ ،

ﭘﯘﺭ ﻛﯧﺘﯩﭙﺘﯘ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﺷﻪﮬﻪﺭﮔﻪ .

ﺧﯩﺠﯩﻠﻠﯩﻘﺘﯩﻦ ﻗﯩﺰﺍﺭﺩﻯ ﭼﻮﯕﻼﺭ ،

ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎﭼﻘﺎ ﺑﻮﯞﯨﻼﺭ ﺳﻮﺭﺍﻕ .

ﺑﺎﻳﺎﻥ ﺋﻪﻳﻠﻪﻱ ﻛﯩﺘﺎﭘﺨﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻢ ،

ﺋﻪﺳﻠﻰ ﺋﯩﺸﻨﯩﯔ ﺟﻪﺭﻳﺎﻧﻰ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ .

ﺋﯩﻤﺎﻡ ﺋﺎﺧﯘﻥ ﺑﺎﺷﻠﯩﺪﻯ ﺗﻪﭘﺴﯩﺮ،

ﺷﯜﻙ ﺑﻮﻟﯘﺷﺘﯘﻕ ﺋﺎﻳﻪﺗﻨﻰ ﺋﺎﯕﻼﭖ .

ﮬﻪﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﻟﺪﻯ ﻣﯩﻨﻜﺎﯞﺧﻪﻥ ﻳﯩﮕﯩﺖ .

ﭼﯩﻘﺘﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﯘﺭ ﮬﻪﻣﻤﯩﮕﻪ ﻗﺎﺭﺍﭖ .

ﺧﺎﺗﯘﻧﻠﯘﻗﻘﺎ ﻗﯘﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﻠﯩﻤﯘ ؟

-ﺩﯦﺪﻯ ﺋﯩﻤﺎﻡ ،ﻳﯩﮕﯩﺘﻜﻪ ،ﻗﯩﺰﻧﻰ !

ﺋﯩﭙﺎﺩﯨﺴﯩﺰ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺩﻯ ﻳﯩﮕﯩﺖ ،

ﭼﯜﺷﻪﻧﻤﯩﮕﻪ ﭺ ﺗﺎﺯﺍ ﺑﯘ ﺳﯚﺯﻧﻰ .

ﻗﯩﺴﺘﯩﻐﺎﭼﻘﺎ ﺋﯩﻤﺎﻡ ﺟﺎﯞﺍﭘﻨﻰ ،

-ﺗﺎ ﺷﻮﺳﺎ ﺩﻩﭖ ﺑﺎﻗﺘﻰ ﻗﻮﻟﺪﺍﺷﻘﺎ .

ﺗﻮﯞﺍ ﺩﯦﺪﻯ ﺑﻮﯞﯨﻼﺭ ﻏﻪﺯﻩﭖ -

-ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﺩﺍﺩﺍ ﻗﺎﻗﺒﺎﺷﻘﺎ .

ﭘﯩﭽﯩﺮﻟﯩﻐﺎﭺ ﻗﻮﻟﺪﯨﺸﻰ ﻛﯜﻟﯜﭖ ،

"ﺗﯘﯕﻴﻰ "ﺩﯦﺪﻯ ﻳﯩﮕﯩﺖ ﺋﺎﻟﺪﯨﺮﺍﭖ ،

ﺋﺎﭘﻼ ...ﺩﯦﺪﻯ ﺋﯩﻤﺎﻡ ﺋﺎﺧﯘﻧﯘﻡ ،

ﺗﻮﺧﺘﯩﻤﺎﺳﺘﯩﻦ ﺳﺎﻗﺎﻟﻨﻰ ﺳﯩﻼﭖ .

ﺩﺍﯞﺍﻡ ﺋﻪﺗﺘﻰ ﻧﯩﻜﺎﮬﻨﻰ ﺋﯩﻤﺎﻡ ،

ﺑﯩﺮ ﻏﻪﺯﻩﭘﺘﯩﻦ ﭼﺎﻗﻨﺎﭖ ﻛﻪﺗﺘﻰ ﻛﯚﺯ .

ﺗﺎﺷﻘﯩﺮﺩﯨﻜﻰ ﻗﯩﺰﻧﯩﯔ ﺋﺎﻏﺰﯨﺪﯨﻦ ،

ﺋﺎﺭﺍﻥ ﭼﯩﻘﺘﻰ "ﮬﻪﺋﻪ "ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺳﯚﺯ ...

ﺗﯘﺯﻟﯘﻕ ﻧﺎﻧﻨﻰ ﻳﯩﮕﯩﺘﻜﻪ ﺑﻪﺭﺳﻪ ،

ﮬﻪﻳﺮﺍﻧﻠﯩﻘﺘﺎ ﺩﯦﺪﻯ "ﺟﯩﮕﻰ ﺳﺎ ؟"

ﭼﯩﺮﻗﯩﺮﯨﺪﻯ ﺗﺎﺷﻘﯩﺮﺩﯨﻜﻰ ﻗﯩﺰ ،

"ﺟﯩﮕﻰ ﻣﻮ ﻣﻮ ،ﻓﯩﻴﭽﺎﯓ ﻧﻪﻧﭽﯩﻼ "......

-ﺗﻮﯞﺍ ﺩﯦﺪﻯ ﺋﯩﻤﺎﻡ ﻏﻪﺯﻩﭘﺘﯩﻦ ،

ﻣﯘﺷﯘﻣﯘ ﮬﻪ ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ ﺑﺎﻟﯩﻼﺭ !!!!!

ﺑﯩﺮ ﻗﺎﺑﺎﮬﻪﺕ ﻳﺎﺩﯨﺪﯨﻦ ﻛﯧﭽﯩﭗ ،

ﮬﻪﺳﺮﻩﺕ

....ﺩﯦﺪﻯ ﺋﺎﻗﺒﺎﺵ ﺑﻮﯞﺍﻳﻼﺭ ....

-ﺷﻪﺭﻩﭘﻠﯩﻚ ﺋﯩﺶ ﻗﻮﺵ ﺗﯩﻠﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﯘﺵ ،

ﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻠﻨﻰ ﺋﯘﻧﺘﯘﺵ ﺟﯩﻨﺎﻳﻪﺕ !

ﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻠﺴﯩﺰ ﺋﻪﻟﻨﯩﯔ ﻛﻪﻟﮕﯜﺳﻰ ،

ﻣﯘﻗﻪﺭﺭﻩﺭﻛﻰ ﻗﯩﺰﯨﻞ ﻗﯩﻴﺎﻣﻪﺕ !

ﺗﺎﻣﺎﻡ ﺑﻮﻟﺪﻯ ﺑﯘ ﻧﯩﻜﺎﮬ ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ،

ﭘﻮﻕ ﻳﯩﮕﻪﻧﺪﻩﻙ ﺑﻮﭖ ﻗﺎﻟﺪﻯ ﮬﻪﻣﻤﻪ ،

ﺋﯩﻤﺎﻡ ﻳﯩﻐﻼﭖ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺑﯘ ﮔﻪﭘﻠﻪﺭ ،

ﺑﺎﺭﭼﯩﻤﯩﺰﮔﻪ ﺑﻮﻟﺴﯘﻥ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪ !!!!!!!!.............................

ﺧﺎﺗﯩﻤﻪ :

ﻗﯩﺰ ﺩﻩﭘﺘﯘﻣﯩﺶ ﺋﯩﻤﺎﻡ ﺋﺎﺧﯘﻧﻨﻰ ،

ﺑﯘ "ﺩﺍﺧﯘﺯﻯ ﻧﺎﺋﯩﺮﺩﻯ ﺟﯜﺟﺎﯓ ؟"

ﺳﺎﺩﺩﺍ ﻳﯩﮕﯩﺖ ﺩﻩﭘﺘﯘ ﺋﯩﻤﺎﻣﻨﻰ ،

ﺟﯩﮕﻰ ﻳﯥ ﻳﯥ ﻣﻪﺳﭽﯩﺘﻜﻪ ﺷﻮﯞﺟﺎﯓ !!!!

-ﺷﻪﺭﻩﭘﻠﯩﻚ ﺋﯩﺶ ﻗﻮﺵ ﺗﯩﻠﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﯘﺵ ،

ﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻠﻨﻰ ﺋﯘﻧﺘﯘﺵ ﺟﯩﻨﺎﻳﻪﺕ !

ﺋﺎﻧﺎ ﺗﯩﻠﺴﯩﺰ ﺋﻪﻟﻨﯩﯔ ﻛﻪﻟﮕﯜﺳﻰ ،

ﻣﯘﻗﻪﺭﺭﻩﺭﻛﻰ ﻗﯩﺰﯨﻞ ﻗﯩﻴﺎﻣﻪﺕ !

29-ﺋﺎﭘﯩﺮﯨﻞ ﺷﻪﮬﺮﻯ ﺋﯜﺭﯛﻣﭽﻰ

ئۇيغۇر تاملىرىدىن <سۈتلۈك پولۇ> ئېتىش ئۇسۇلى

ئۇيغۇر تاملىرىدىن <سۈتلۈك پولۇ> ئېتىش ئۇسۇلى
0
باشقۇرۇش ئەسكەرىتمىسى : باشقۇرغۇچى چايان-شاھ بۇ تېمىنى ئاياللار دىن بۇ
سەھىپىگە كۆچۈرۈپ كەلدى .(2008-05-23)>
ئۇيغۇر تاملىرىدىن سۈتلۈك پولۇ ئېتىش ئۇسۇلى. سۈتلۈك پولۇ شىرە پولۇ
دەپمۇ ئاتىلىدۇ~! *

[خۇرۇچى]
گۈرۈچ ئىككى كىلوگرام ،پىياز بىرتال، سۈت بىر كىلوگرام،زىرە
مۇۋاپىق،ياغ 200 گرام، تۇز مۇۋاپىق مىقداردا، تۇرۇپ(لوبو) بىر كىلوگرام،
سۇ 500 گرام.

[ئېتىش ئۇسۇلى]
1.سۈتنى قاينىتىپ قۇيىمىز. پىيازنى يالپاق،تۇرۇپ قوناقتەك چوڭلۇقتا
توغرىلىدۇ. گۈرۈچنى 3-4 قېتىم يۇيۇپ ئىسسىق سۇغا چىلاپ قويۇلىدۇ.
+vF8:QK B
2.ياغ 6-7 دەرىجە قىزىغاندا پىيازنى سېلىپ سارغايتىپ، تۇرۇپنى سېلىپ
بوش قورۇپ،زىرە،تۇزنى سېلىپ ۋە 500 گرام سۇ قۇيۇپ قاينىتىلىدۇ، تۇرۇپ
پىشقاندا گۈرۈچنى سېلىپ گۈرۈچ سۈيى تارتىلغاندا، قايناتقان سۈتنى قۇيۇپ
ئاشنى دەملەپ پۇشۇرىمىز. 9)
[ئالاھىدىلىكى]l
ئاش شىرنىلىك، رەڭگى ئاق بولىدۇ. لېگەنگە سۈت يىغىلىدۇ.

政府信息公开，维吾尔自治区政府准备好了吗？

文/5月1日

5月1日，《中华人民共和国政府信息公开条例》正式实施，信息公开专门机构在北京、上海、安徽、福建等省市均已陆续设立，向公众传递出政府重视信息公开的强烈信号。（《人民日报》4月30日）。

与此形成强烈鲜明对比的是，新疆日报4月29日左右的一则评论《政府文件何惧公开》中提到如下信息："前不久，就一项事关民生新政策，记者的一位同事在采访了政府某主管部门后，根据文件内容在报纸上进行了公开报道。事后，另一相关部门的一位工作人员却颇有微辞，认为文件内容在媒体公开报道后，加大了他们的工作难度。"

为什么一个地方政府的工作人员会有如此的工作态度呢？我们不难看出，政府信息公开是一种最好的政治"防腐剂"和"驱动器"，政府信息的公开将扩大公民的知情权，从而使得政府处于公民和社会、舆论媒体的监督下，地方政府不得不转变政府职能和工作态度，真正的转变为服务于人民的政府，而不是"领导"人民的政府。如果政府秘密越多，信息越垄断，那么权力寻租的空间就越大。官商勾结、权钱交易、欺诈失信等腐败现象，大都是"暗箱操作"
所导致的。保密多、公开少，曾是中国政治生活的一大特点，这也是新疆维吾尔族自治区地方政府最大的政治生活特点，比起内地任何一个地方政府来说过之而无不及。长期以来，我们只有保密法，而没有信息公开法，致使公民无法了解政府信息，因为"不公开是惯例，公开是例外"。然而，一个国家的秘密越多，并不意味着就越安全，对一个地方政府来说更是如此。因为在信息化社会，公众的信息越闭塞，行动的风险就越大。让一部分政府的信息进入公共领域，反映了政府的开放与自信，更是体现了对人民的信任和尊重。一位名人说过："让公众了解事实真相，国家必然安然无恙。"尽管任何国家的信息公开都有一定的范围和限制，但是，作为人民的政府，在保证国家安全的同时，也应该保障人民的知情权。

同一时刻，以笔名"皇甫平"闻名的《人民日报》前副总编辑周瑞金也在4月30日撰文称，中国应继续提高内部资讯透明度，更要高度尊重中国人民的知情权。他也认为，加剧中西方文化隔阂的一个重要因素，是中西方之间的资讯落差。同样，我们也认为，加剧内地和新疆区域隔阂、民族隔阂的一个重要因素，也就是因为新疆维吾尔族自治区地方政府的资讯落差，官方媒体统一口径歌功颂好德般的宣传，不知道的人还真以为新疆大好山河一片红，各民族安居乐业，经济发展欣欣向荣呢。实则呢，自然资源的掠夺式过度开发、生态环境的严重破坏、土地沙漠化严重、南北疆经济发展严重失衡、内地移民的大量涌入导致城市承受力脆弱、社会失业率严重、就业歧视，族群歧视横行、族群族间互不信任，隔阂日益加大等等社会问题无处不在。没错，就如同自治区宣传部长李屹所说，我们要正面宣传新疆，展现新疆美好的一面。但是所谓的正面宣传并不是选择性失明的宣传，而是应该敢于面对问题、分析问题、从而提示实际的解决问题方案的宣传。有过失不怕，怕的是知过不改，更可怕的是故意隐瞒，这样的行径最终将会使得地方政府失去人民的信任，从而形成不稳定的社会根源。

过去，很多地方政府官员就习惯于能不公开就不公开。而根据现行的《政府信息公开条例》，除了国家秘密、个人隐私、商业秘密以外的政府信息，原则上都应向社会公开。这就意味着，在政府决策的过程中，所有阴暗的角落都应该被阳光照亮。我想，《政府信息公开条例》的实施，这应该是新疆维吾尔族自治区地方政府转变政府职能、工作态度的重要契机。在民主法治力量的推动下，维吾尔族自治区地方政府更应该加快向透明政府、责任政府、服务型政府迈进的步伐。

uighur

ئۇيغۇرنى قۇتقۇزۇشنى ئۆزىمىزدىن باشلايلى!

مەن بۇ تېمىنى ئەڭ دەسلەپ شەبنەمگە يوللىغانىدىم. بۇ يەرگىمۇ كۆچۈرۈپ
كەلدىم. بۇ مېنىڭ تېما تەكرارلىقى پەيدا قىلغىنىم ئەمەس. تېمىنىڭ
خارەكتېرى ئوخشىمىغانلىقتىن بۇ يەرگىمۇ كۆچۈرۈپ كەلدىم. ئەيپكە
بۇيرىمىغايسىلەر.
ھەممە ئىشنى ئۆزىمىزدىن باشلايلى

ھازىرقى ئەھۋالىمىزنى كۆپ سۆزلەپ ئولتۇرمىساممۇ 20-ئەسىرنىڭ باشلىرىدىلا
يېزىلغان ئوت يۈرۈك شائېرىمىز «ئابدۇخالىق ئۇيغۇر» نىڭ :
باشقىلار سۇدا ئۈزۈپ كۆكتە ئۇچۇپ كەتتى يىراق،
مەن مىسالى يالاڭ ئاياق دەسسەپ تىكەن ماڭارىمەن.
دېگەن شېئېر يىتىپ ئاشاتتى. ئۇنىڭغا يەنە 60 يىللىق بۇزۇقچىلىق قوشۇلدى.
قالغىنىنى دىيارىمىز قىسمەتلىرىنىڭ بەدەلچىلىرى بولغان ھەر بىرىمىز
ئوبدان بىلىمىز.
قايسى بىر توردىشىمىزنىڭ ئوخشاتقىنىدەك ئۇيغۇر ھازىر بەئەينى يۈرىكى
ئۆپكىسى جىگىرى بۆرىكى قاتارلىق ھەممە ئەزالىرى ئاغرىپ نىمجان بولۇپ
ياتقان بىمارغا ئوخشايدۇ.
خوش، كېسەلنىڭ بارلىقىنى ھەممەيلەن بىلدۇق. ئەمما ئۇنى چوڭ جەھەتتىن
ئوپىراتسىيە قىلىدىغان يۇقىرىدىكىلىرىمىز ۋە باشلىقلىرىمىز ئۆزىنى بىزگە
شۇ دەرىجىدە تونۇتۇپ بولدىكى ئۇلارغا ھەممىمىز باھا بېرەلەيمىز.
ئۇنداقتا بىز ھەقىقەتەن ئۆلۈپ كېتەمدۇق؟ بۇنىڭغا جاۋاپ شۇكى: ئۆلدۇق دەپ
بەل قويىۋەتتۇقما ئېنىق ئۆلىمىز. بىر كېسەلنىڭ ھاياتقا ئىشەنچى قالىمىسا
ئۆزىنى-ئۆزى ئۆلۈم ئېغىزىغا تۇتۇپ بېرىدۇ.
بۇ كېسەلدىن ساقىيىشنىڭ دورىسى پەقەت ئۆزىمىزدىلاكى بۇ ھەقىقەتەنمۇ
قۇدرەتلىك دورىدۇر.
تۆۋەندە مەن ئۆزۈم تىزىپ چىققان دورىلار ئۈستىدە توختىلاي. (ئەلۋەتتە
ھەممە مۇكەممەل بولمىغىنىدەك مېنىڭ بايقىشىمدىمۇ خاتالىقلار بولىشى
مۇمكىن ئەگەر راست شۇنداق بولسا بىرلىكتە ئىزدەنسەك ۋە تۈزەتسەك…)
بىز ھازىر جىددىي مۇئامىلىدە بىر چوڭ ۋاكسىنا ۋە بەش چوڭ دورىنى قوبۇل
قىلىشىمىز كېرەك.
(بىز ئەلمىساقتىن ئېتقاتلىق بولۇپ كەلگەن. ئېتىقادتىن ئايرىلغان ھەركەت
ھەر-زامان ھەر-ماكان غەلبىلىك بولمايدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن ھەممىدىن ئاۋال
ئاللاھ تىن ئۆزىمىزگە پاناھلىق ۋە ئاسايىشلىق تىلىشىمىز كېرەك. ئۇنىڭدىن
ھىدايەت يولىنى كۆرسىتىپ بېرىشنى، ئىشلىرىمىزغا مەدەت بېرىشىنى ئۆتۈنۈپ ،
ئاندىن بىسمىللا دەپ ئورنىمىزدىن تۇرۇپ ھەركەتكە تۇتۇنىشىمىز كېرەك.)
ۋاكسىنا : بىخۇتلۇقنى قەتئىي چۆرۈپ تاشلىشىمىز. جەمىئەتتىكى جىددىي
مەسىلىگە جىددىي پوزىتسىيەدە بولىشىمىز كېرەك.
بىر كېسەل ئۆزىدىكى كېسەلگە ‹ساقىيىپ كېتەر› ياكى ‹بىر گەپ بولار› دەپ
سەل قارىسا ئۇ ئېنىق ئېغىرلىشىدۇ.
جىددىي پوزىتسىيەدە بولۇپ قانداق قىلىمىز؟ ئەلۋەتتە قاراملىق قىلمايمىز.
ئىشنى يوللۇق قىلىمىز. قىلماقچى بولغان چوڭ-چوڭ ئىشنى ئەتراپىمىزدىكى
قىلالايدىغان كىچىك ئىشلاردىن باشلايمىز. مەسىلەن: مېنىڭ مۇشۇ ماقالىنى
تورداشلارغا سۇنىشىممۇ چوڭ مەقسەتنى ئىشقا ئاشۇرۇشتىكى كىچىك ئىشىم. بۇ
تېمىنى يەنىمۇ كۆپ ئادەمگە تەۋىسىيە قىلىش سىزنىڭ قىلالايدىغان كىچىك
ئىشىڭىز. ئەنە شۇنداق <كىچىك>لەر يىغىلىپ غايەت زور كۆچ ھاسىل
قىلالايدىغىنىغا مەن چوڭقۇر ئىشىنىمەن.
ۋاكسىنىنى تونۇشتۇرۇپ بولدۇم ئەمدى ئالتە دورىنى تونۇشتۇرىمەن. بۇ يەردە
شۇنى ئەسكەرتىمەنكى دورىنى جايى جايىدا ئىچىشمۇ ئىنتايىن مۇھىم. 5 چوڭ
دورىمۇ ئىككى چوڭ تۈرگە بۆلۈنىدۇ. بىرىنچىسى: روھى دورا . ئىككىنچىسى:
جىسمانىي دورا
بىز بىرىنچى باسقۇچتا روھى دورىنى يىيىشىمىز كېرەك. چۈنكى ئادەم روھىنى
ساقايتمىسا جىسمىنى ساقايتىش خام خىيال بولۇپ قالىدۇ.
1. دورا- ئۆزىنى سۆيۈش : (روھى دورا)
ئۆزىدىن بىزار بولۇش چۈشكۈنلۈشۈش خىيالىدا ھەرگىز بولماسلىق.
چۈنكى: چۈشكۈنلىشىش ئېغىرلاشقانسىرى ئىشەنچ يوقىلىشقا باشلايدۇ ئاخىر
ئادەم ھالاكەتكە قاراپ ماڭىدۇ.(شۇنچە ۋاقىت باشقىلار بىلەن تەڭ-يېتىپ تەڭ
قوپۇپ ئۇلارنىڭ ئېغىرىنى كۆتىرىپ باشقىلار داغدام يولدا ماڭسا بىز سىم
تاناپنىڭ مىخنىڭ ئۈستىدە مېڭىپ تۇرۇپ بۈگۈنگە ئۇلىشالىدۇق. ئاللاھ
بۇيرىسا ئېرادە قىلساقلا قىيامەتكىچىمۇ ئۇلىشالايمىز.)بولۇپمۇ چۈشكۈنلۈك
تەسىراتلىرىنى باشقىلارغا تەشۋىق قىلماسلىق. بىلسىڭىز بۇ بىر چوڭ
جىنايەت. كېسىلىڭىزنى باشقىلارغا يۇقتۇرۇپ ئۇلارنىمۇ كېسەل قىلىسىڭىز
ھەرگىز بولمايدۇ. «بىز ئۇنداق بولۇپ كەتتۇق. مۇنداق بولۇپ كەتتۇق.» باش
تېمىسىدىكى يازمىلار بۇنىڭ تىپىك مىسالى.
2. ئۆزىنى قەدىرلەش :
مەدەنىيەت ۋە تىل يېزىق مىللەت مەۋجۇتلۇقىنىڭ ئاساسى. ئۇنى قانچىلىك
دەرىجىدە ساقلاپ قېلىش ئۆزىمىزنى قانچىلىك دەرىجىدە ساقلىيالىغانلىقىمىز
بىلەن باراۋەر. ئۆزىنى ساقلاش مەسىلىسىدە بىلىدىغانلىرىمىز
بىلمەيدىغانلىرىمىزنى يىتەكلىشىمىز. ئەمەلىي ھەركىتىمىز بىلەن ئۇلارغا
تەسىر قىلىشىمىز كېرەك.
ئەگەر ھەممىمىز «مودا»غا كەتكەن كاللىمىزنى «مەدەنىيەت»كە ئاتىغان بولساق
بۇنچىلىك بولۇپ كەتمەس ئىدۇق. سىزنىڭ مۇدىغا چاپلاشقان ۋە
مەدەنىيىتىمىزگە مۇناسىپ بولمىغان ھەر بىر ئېغىز گېپىڭىز ئوخشىمىغان
دەرىجىدە مەدەنىيەتنى بۇزۇشنى تەشۋىق قىلىغىنىڭىز بولۇپ بۇنداق قىلسىڭىز
ئۆزىڭىز بىلىپ بىلمەي پۈتۈن مىللەتنىڭ ئاسىيسىغا ئايلىنسىز.
3. ئۈمۈدۋار بولۇش :
كەلگۈسىگە يۈكسەك ئۈمۈد بىلەن قارىشىمىز كېرەككى ھەرگىز بەل قويۇشقا
بولمايدۇ. سىز بىر ئىشنى قىلىشتىن ئۈمۈد ئۈزدىڭىز دېمەك ئۇنى يەنە
قىلىشنىڭ ھېچقانداق ئەھمىيىتى يوق ۋە بىھۇدە ئاۋارە بولغانلىق بولۇپ
قالىدۇ.
«ھاياتلىق گوياكى ئەينەك، سەن ئۇنىڭغا كۈلۈپ قارىساڭ ئۇمۇ ساڭا كۈلۈپ
قارايدۇ» دېگەن ماقال تەمسىل بۇنىڭغا ئەڭ ياخشى جاۋاپ بولالايدۇ.
ئېسىمىزدە بولسۇنكى دۇنيادىكى نۇرغۇن چوڭ غەلبىلەر ئاخىرقى تىنىقىغىچە
بەرداشلىق بەرگەنلەرگە مەنسۈپ بولغان.
ئىككىنچى باسقۇچلۇق دورا جىسمانىي دورا.
4. قاتتىق تىرىشىش :
پۈتۈن كۈچ بىلەن بىلىم ئىگىلەشكە ئاتلىنىش كېرەككى بۇ جەھەتتە ھەرقانداق
بانا سەۋەپنىڭ كۆتىگە تىپىۋېتىشىمىز كېرەك. بىلىمسىزلىك قانچە ئېغىر
بولسا بوزەك بولۇش شۇنچە ئېغىرلايدۇ.
بىلىملىك كىشىلەر كۆپ بولسا ئومۇمىي گەۋدە كۈچىيىدۇ. بۇ نوقتىنى چوڭقۇر
چۈشەنگەن ئالىملىرىمىز بىزگە بۇنى توختىماي تەكىتلەپ كېلىۋاتىدۇ. شۇنى
چۈشىنىپ يىتىش كېرەككى بىزنىڭ يەنە ئەزمىمىزنىڭ ئىزىپ ۋاقىتنى ئىسراپ
قىلىپ يۈرۈشكە يولىمىز قالمىدى.
5. ئۆز-ئارا يىتەكلەش :
مۇۋاپىقىيەت قازانغانلار مۇۋاپىقىيەت قازىنالمايۋاتقانلارنى،
تېرىشىۋاتقانلار تېرىشمايۋاتقانلارنى يىتەكلەش ۋە ئۇلارنى
ئىلھاملاندۇرۇش. ئۆزىنىڭ غەلبە قازىنىش تەجرىبىلىرىنى ئۆگىتىش.
بىزنىڭ جەمىيىتىمىز كاپىتالىستىك جەمىيەتكە ئوخشىمايدۇ. ئۇلار تەرەققىي
قىلىپ بولغان، ئۇلار ئۆزىنىڭ يوقىلىشىدىن ئەنسىرمەيدۇ. ئۇلار «ساغلام»
كىشى ھېساپلىنىدۇ. بىز ئومۇمىي گەۋدىنى كۈچلەندۈرۈشكە ھەسسە قوشىشىمىز
كېرەككى بېخىللىق بىلەن تەجرىبە ساۋاق ئىلىمىمىزنى باشقىلاردىن ئاياشقا
بولمايدۇ. ئېقتىسادى قىممەت يارىتشنىڭلا كويىدا بولۇپ كەتسەك ئەپلەشمەس.
ئومۇمەن ئالدىدىكىلەر ئارقىدىكىلەرنى، ئارقىدىكىلەر يەنىمۇ
ئارقىدىكىلەرنى يىتەكلەپ ماڭسا بىرلىكتە ئىلگىرلىسە چوقۇم بىزدىمۇ زور
يۈكسىلىشلەر بارلىققا كېلىدۇ.

يۇقىرقى ئىشلار ھەممىسى بىر ئىنسان بولغۇچى قىلالايدىغان ئىشلار. ئۆزىنى
قۇتقۇزۇش ھەممە ئادەمنىڭ قولىدىن كېلىدۇ. ھەممىمىز چوڭ ئىشلارنى قىلىشنى
بىز قىلالايدىغان كىچىك ئىشلاردىن باشلىساق. يەنى ئارتۇق ئەمەس
ئۆزىمىزنىلا قۇتقۇزساق. ئەگەر راستىنلا ھەممىمىز شۇنداق قىلساق ئۇزۇن
ئۆتمەيلا بەختكە ئېرىشىشىمىزدە ئۈمۈد زور. بىراق بۇ يەردىكى ئەڭ چوڭ
مەسىلە ھەممىمىزنىڭ بۇ نوقتىنى چۈشىنىپ كېتەلىشىمىزدە. ئەلۋەتتە ئۇنداق
بولىشى مۇمكىن ئەمەس. ئەمما بىز تىرشچانلىقىمىز بىلەن بۇ ساننى
كۆپەيتەلەيمىز. قانۇنلۇق يول بىلەن توغرا يولدا كەڭ تەشۋىق قىلىش.
ئۆزلەشتۈرگەنلىرىمىز ئەتراپتىكىلەرگە ھەركىتىمىز ئارقىلىق تەسىر قىلىش
ئارقىلىقمۇ كۆزلىگەن ئۈنۈمگە ئېرىشەلەيمىز. شۇڭا ئۈمۈدۈم ھەممىمىز ئىشنى
ئۆزىمىزدىن باشلايلى !

pic

خەلقئارادا تەسىر قوزغىغان داڭلىق ئۇيغۇر ئالىملىرى

خەلقئارادا تەسىر قوزغىغان داڭلىق ئۇيغۇر ئالىملىرى0

باشقۇرۇش ئەسكەرىتمىسى :

بۇ يازما چايان-شاھ تەرپىدىن نادىرلاندى(2008-04-16)

مەھمۇد قەشقىرى ( 1011- 1105) OC:dFcj+  

jXyQgzs  
".c'3'=m  
         مەشھۇر ئېنىسكلوپېدىك ئالىم  مەھمۇد قەشقىرى مىلادىيە 1011-يىلى ئوپالدا تۇغۇلغان . دادىسى ھۈسەيىن بىننى مۇھەممەد قاراخانىيلارنىڭ خان جەمەتىدىن بولۇپ،بارسقان شەھىرىنىڭ ھاكىمى بولغان . ئەمما مىلادىيە 1058-يىلى ئوردىدا يۈز بەرگەن بىر قېتىملىق سىياسى مالىمانچىلىقتا دادىسى ئۆلتۈرۈلگەن . &QyX*k< (  
VP!cdZzCD  
:6_wRn   
         ئالىم 11- ئەسىرنىڭ  80- يىللىرى ئەتراپىدا باغداتتىن قەشقەرگە قايتىپ كېلىپ ئاخىرقى ئۆمرىنى ئوپالدا ئۆتكۈزگەن . ئوپالدا مەدرىسە مەھمۇدىيە ناملىق بىر مەدرىسىنى بىنا قىلىپ ئۆزى مۇددەرىسلىك قىلغان . 96-97 يېشىدا ئوپالدا ۋاپات بولغان . ئالىمنىڭ << تۈركىي تىللار دىۋانى >> ناملىق ئەسىرى باغداتتا مىلادىيە 1072-يىلدىن 1074-يىلغىچە يېزىپ تاماملانغان . 1076-يىلى ئالىم ئۇنى قايتا تۈزىتىپ ئابباسىيلار خەلىپىلىكىنىڭ 27- خەلىپىسى ئوبۇلقاسىم ئابدۇللا بىننى مۇھەممەدىل مۇقتەدى بىئەمرۇللاغا تەقدىم قىلغان. z@x k$lO  
~b#JMPM@  
z\CY~GkGw  
يۈسۈپ خاس ھاجىپ(1019-1085) 'R$NJOK[  
uU!La,WZ  
Q{NuxQ}Mu  
     قاراخانىيلار دەۋرىدىكى ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنىڭ مەشھۇر نامايەندىسى بولغان تالانتلىق ئالىم ، مۇتەپەككۇر ، ئەدىب يۈسۈپ خاس ھاجىپ 1019-يىلى بالاساغۇندا تۇغۇلغان. ياش مەزگىللىرىدە قەشقەرگە كەلگەن ھەمدە كېيىنكى ئۆمرىنى قەشقەردە ئۆتكۈزگەن . ئەدىب ئۆزىنىڭ << قۇتادغۇ بىلىك >> ناملىق بەدىئىي قامۇسىنى ھىجىرىيە 462- يىلى ( مىلادىيە 1069-يىلى ) قەشقەردە يېزىپ ، ئۇنى قاراخانىيلار خانى بۇغرا ئەلى ھەسەنگە تەقدىم قىلغان . قاراخانىيلار خانى بۇ ئەسەرگە يۈكسەك باھا بېرىپ مۇئەللىپكە << خاس ھاجىپ >> لىق ئۈنۋانى بېرىپ ، ئۆزىگە ئەڭ يېقىن مەسلىھەتچى ھاكىمىيەت تايانچىسى قىلغان . ئەدىب مىلادىيە 1085-يىلى قەشقەردە ۋاپات بولغان. IaBH<N ^c@  
3BPOOgs  
L0];u3>:"  
  ئەلىشىر  نەۋائى (1441- 1501) tN*q%p  
iO ,M ,%  
wJ$+g|}  
             ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ پەخرى بولغان تالانتلىق ئەدىب ۋە پەيلاسوپ ئەلىشىر   نەۋائى 1441-يىلى 9-فېۋرالدا ھېراتتا  غىياسىدىن باخشى ئىسىملىك ئەمەلدار ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن . 12 يېشىدا دادىسىدىن يېتىم قالغان . 13 - 14 ياشلاردا ئوبۇلقاسىم بابۇر ئوردىسىدا خىزمەت قىلغان . 15 يېشىدىن باشلاپ شېئىرىيەتتە كۆزگە كۆرۈنگەن . 1469-يىلى ھۈسەيىن بايقارا  تەختكە چىققاندىن كېيىن ئوردا ئەمەلدارى ، ۋەزىر قاتارلىق خىزمەتلەرنى ئىشلىگەن . ئەمما يامان نىيەتلىك ئوردا ئەمەلدارلىرى ۋە ۋەزىرلەرنىڭ چەتكە قېقىشىغا ئۇچرىغان . 1501-يىلى 3-يانۋاردا ھېراتتا ۋاپات بولغان . ئەدىب ئۆز ھاياتىدا << چاھار دىۋان >> ، << دىۋانى فانى >> ، << خەمسە>> ،<< ھەيرەتۇل ئەبرار >> ، << فەرھاد - شېرىن >> ، << سەددى ئىسكەندەر >> ، << سىراجىل مۇسلىمىن >> ، << لىسانۇتتەير>> ، << ھەسبى ھال>> ، << مەجالىسۇن نەفائىس>> ،<< مۇھاكىمەتۇل لۇغەتەين>> ، << مەھبۇبۇل قۇلۇپ >> ،<< نەسائىمۇل مۇھەببەت >> ،<< تارىخى ھۆكىما ۋە ئەنبىيا >>،<< مۇنشەئات >> ،<< تارىخى مۈلكى ئەجەم >>،<< ۋەففىيە >> ،<< مىزانۇل ئەۋزان >>،<< مۇناجەتنامە>>،<<تۆھفەتۇل ئەفكار >>،<< ھالەتى سەئىد ھەسەن ئەردەشىر >> ،<< ھالەتى پەھلىۋان مۇھەممەد >> قاتارلىق ئەسەرلەرنى يازغان . ZBs8n;0^  
Vg!?ZkCfA  
aC4\N i  
     مەنبە  :ئاقىلار تۇرىدىن دەرتمىنىڭ  يۇلانمىسى `e4v. 0w  
,m
H^v  
D),=B,Bsy  
      تۆۋەندىكىسى  ئاقىلار تۇردىن پادشاھ  نىڭ  يۇلانمىسى N :M/m?X  
8P&
8%v  
vU& j@C  
دوستلار بۈگۈن مۇنبەردە مەشھۇر شەخسلەر ناملىق تىمنې كۆرگەندىن كيېن مۇشۇ ھەقتە بىر نەرسە ئىزدەي دەپ ئاخىرى دىيارىم توردىن تاپتىم شۇڭا بۇ يەرگە يوللاپ قويدۇم دوستلارنىڭ بۇ شەخسلەر بىلەن تونۇشۇپ چىقىشن ئۈمىد قىلىمەن ئاخىرى داۋاملىق تۈرىدە يوللىنىدۇ ! %oR6N%z!  
.$5?w!R*  
08 W<Rj  
ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﯩﻼﺭ: EON;P{a9r  
1-ﻣﻪﻫﻤﯘﺕ ﻗﻪﺷﻘﯩﺮﻯ(1008---1105) ﺑﯘﻳﯜﻙ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺱ.<<ﺗﯘﺭﻛﺲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﻰ>>ﻧﯩﯔ ﻣﯘﺋﻪﻟﻠﯩﭙﻰ.ﺋﯘ ﺧﺎﻥ جەمەتى ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺩﯗﻧﻴﺎﻏﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺑﯩﺮ ئۆﻣﯘﺭ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺕ ﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺷﯘﻏﯘﻟﻠﯩﻨﯩﭗ 97 ﻳﯩﻞ ئۆﻣﯘﺭ ﻛﯘﺭﯗﭖ ﺋﻮﭘﺎﻟﻐﺎ ﺩﻩﭘﻨﻪ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ. 3"9cTF05  
E~<c;uolW  
~{cP+PVJh  
@bLH^@X  
2-ﻳﯘﺳﯘﭖ ﺧﺎﺱ ﻫﺎﺟﯩﭗ(1018---1085) ﻣﻪﻳﺪﺍﻧﻐﺎ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ <<ﻗﯘﺗﺎﺩﻏﯘ ﺑﯩﻠﯩﻚ >> (<<ﺑﻪﺧﺖ ﺳﺎﺋﺎﺩﻩﺗﻜﻪ ﺋﯧﺮﯨﺸﺘﯜﺭﮔﯜﭼﻰ ﺑﯩﻠﯩﻢ>>(ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺯﻭﺭ ﻫﻪﺟﯩﻤﻠﯩﻚ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﯩﺪﺍ ﺑﯘﻳﯜﻙ ﺑﯩﺮ ﺋﺎﺑﯩﺪﻩ ﺗﯩﻜﻠﯩﮕﻪﻥ ﺷﺎﺋﯩﺮ. ~0wz*.{j  
+gBT_3++  
*@b#d  
` HmkIy  
3-ﻓﺎﺭﺍﺑﻰ (870---950) ﺋﯘ <<ﺷﻪﺭﻕ ﺋﺎﺭﯨﺴﺘﻮﺗﯧﻞ>>ﻧﺎﻣﻰ ﺑﻠﻪﻥ ﺗﻮﻧﯘﻟﻐﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻗﺎﺭﻟﯘﻕ ﺋﺎﻟﯩﻤﻰ ﺋﻪﺑﯘ ﻧﻪﺳﯩﺮ ﻓﺎﺭﺍﺑﻰ ﭘﯘﺗﻜﯘﻝ ﻫﺎﻳﺎﺗﯩﻨﻰ ،ﺋﯩﻠﯩﻢ --ﭘﻪﻥ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺑﯧﻐﯩﺸﻠﯩﻐﺎﻥ.ﺋﯘ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﻧﺎﺩﯨﺮ ،ﻣﻮﻝ ﯞﻩ ﺋﯧﭽﯩﺶ ﺧﺎﺭﺍﻛﺘﯧﺮﻟﯩﻚ ﺗﯚﻫﭙﯩﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﻪﺳﯩﺮ ﺟﺎﻫﺎﻥ ﺋﯩﻠﯩﻢ --ﭘﻪﻥ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺕ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﺪﺍ ﺋﯚﭼﻤﻪﺱ ﺋﯩﺰ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ. >9'lOZD3,  
/J{Kz  
g Jn !|  
.RhEy l  
4 -ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ (1441---1501)ﺋﯘ ﺷﻪﺭﻕ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺟﺎﻳﯩﭗ ﺋﺎﺟﺎﻳﯩﭗ ﺟﯩﻠﯟﯨﺪﺍﺭ ﮔﯜﻟﺘﺎﺟﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ،ﺋﯩﺠﺎﺩﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺟﺎﻫﺎﻧﻐﺎ ﺗﻮﻧﯘﻟﻐﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻨﯩﯔ ﺷﺎﻧﻠﯩﻖ ﺋﯩﭙﺘﯩﺨﺎﺭﻯ ﺋﯘﻟﯘﻍ ﻣﯘﺗﻪﭘﭙﻪﻛﻜﯘﺭ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ ﻫﯩﺮﺍﺗﺘﺎ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﻧﺎﻫﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﯘﭖ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ <<ﺧﻪﺯﺍﺋﯩﻨﯘﻝ ﻣﻪﺋﺎﻧﻰ>>ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺩﯨﯟﺍﻧﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ <<ﺧﻪﻣﺴﻪ>>ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﺋﺎﻻﻫﯩﺪﻩ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺗﯘﺗﯩﺪﯗ. CMH1
[6  
1EnYn7Su  
T>kXRx  
SQf7qAW8  
5 -ﺳﯘﻟﺘﺎﻥ ﺳﻪﺋﯩﺪﺧﺎﻥ (1490---1533)ﻳﻪﻛﻪﻥ ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﻗﯘﺭﻏﯘﭼﯩﺴﻰ، ﺋﯘ ﺋﯩﺴﺘﯧﺪﺍﺗﻠﯩﻖ،ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺕ ﭘﻪﺭﯞﻩﺭ ﻛﯩﺸﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯩﻦ،ﻳﻪﻛﻪﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪﺍ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ ﯞﻩ ﺳﻪﻧﺌﻪﺕ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﻯ ﺟﯘﺵ ﺋﯘﺭﯗﭖ ﺭﺍﯞﺍﺟﻠﯩﻨﯩﭗ ﺯﻭﺭ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﻠﻪﺭ ﻗﻮﻟﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺋﯘﻣﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﯞﻩ ﭘﺎﺭﯨﺲ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺷﯧﺌﯩﺮ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ.ﺑﯩﺮ ﻗﯧﺘﯩﻤﻠﯩﻖ ﻫﻪﺭﺑﻰ ﻳﯜﺭﯛﺷﺘﻪ43 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﯞﺍﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ. <&z$!k8  
/-U}G*_`^  
+K"9),M  

v.M89Qo  
6ﺋﯚﻣﻪﺭ ﻫﻪﻳﻴﺎﻡ(1040---1123)ﻧﯩﯖﺸﺎ ﭘﻮﺭﺩﺍ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ ﻣﯘﺗﻪﭘﭙﻪﻛﻜﯘﺭ،ﺷﺎﺋﯩﺮ ﯞﻩ .ﺍﺳﺘﯩﺮﻧﻮﻡ.ﺋﯘﺳﺎﻟﺠﯘﻕ ﺗﯘﺭﻙ ﺷﺎﻫﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻣﺎﻟﯩﻚ ﺷﺎﻫ ﻫﻮﺯﯗﺭﺩﺍ،ﯞﻩﺯﯨﺮ ﻧﯩﺰﺍﻡ ﻣﯘﻟﯘﻙ ﻫﺎﻣﯩﻠﯩﻘﯩﺪﺍ<<ﻣﺎﻟﯩﻚ ﺷﺎﻫ ﺋﺎﺳﺘﯩﺮﻧﻮﻣﯩﻴﻠﯩﻚ ﺟﻪﺩﯞﯨﻠﯩﻨﻰ>>ﺋﯩﺸﻼﭖ ،ﺳﺎﺟﯘﻗﯩﻼﺭ ﻛﺎﻟﯩﻨﺪﺍﺭﯨﻨﻰ ﺗﯘﺯﮔﻪﻥ ﺋﯘ ﻫﯩﺴﺎﭘﻤﻪﺳﯩﻠﻠﯩﺮﻧﯩﯔ ﻳﯧﺸﯩﻠﺸﯩﯟﺍ ﺋﯩﭙﺎﺗﻰ>>،<<ﺋﺎﺭﺧﯩﻤﯩﺘﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﻗﯩﻴﯩﻦ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﻠﻪﺭ>.ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ﯞﻩ ﻛﯚﭘﻠﯩﮕﻪﻥ ﺭﻭﺑﺎ ﺋﯩﻼﺭﻧﻰ ﻳﯧﺰﯨﭗ،ﺧﻪﻟﻖ ﻗﻪﻟﺒﯩﺪﯨﻦ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ. ,xZj;ix  
0*AZ.9\T o  
 !b7s6_F  
A1 hjHjo  
7-ﺳﻪﺋﯩﺪﻯ (1203---1292)ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﻪﺳﯩﺮﺩﻩ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﭘﺎﺭﯨﺲ ﺷﺎﺋﯩﺮﻯ.ﺋﯘ <<ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ>>ﯞﻩ <<ﮔﯜﻟﯩﺴﺘﺎﻥ>>ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﯚﻟﻤﻪﺱ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺩﯗﻧﻴﺎ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻜﯩﮕﻪ ﺗﻮﻧﯘﻟﻐﺎﻥ RA`i2dl  
O\jf:v=X  
HaP{PLh  
L J0_o^Z  
8-ﻧﺮﻭﻧﻰ(973--1044)ﺋﻪﺑﯘ ﺭﻩﻳﻬﺎﻥ ﺋﻪﻝ ﻧﺮﻭﻧﻰ ﺧﺎﺭﻩﺯﯨﻤﺪﻩ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ.ﺋﯘ <<ﻫﯩﻨﺪﯨﺴﺘﺎﻥ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﺴﻰ>>،ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﻳﺎﺩﯨﻜﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ>>،<<ﻣﻪﺳﺌﯘﺩﻯ ﺋﺎﺗﯩﺮﻧﻮﻣﯩﻴﯩﺴﻰ ﯞﻩ ﻣﯘﻧﻪﺟﺠﯩﻢ ﺷﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻖ ﻗﺎ؟ﯨﺪﯨﻠﯩﺮﻯ>> ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ. h6 g  
NLCqV7 j  
FsPEE5}  
WWeo.B{\  
9-ﺯﻩﻟﯩﻠﻰ (1672---1745) ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﮔﯜﺯﻩﻟﻠﯩﻜﻰ،ﭘﯩﻜﺮﯨﻨﯩﯔ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭﻟﯘﻗﻰ،ﺋﻮﺧﺸﯘﺗﯘﺷﻠﯩﺮﻧﯩﯔ ﭼﯩﺮﺍﻳﻠﯩﻘﻠﯩﻘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯚﺯﯨﮕﻪ ﺧﺎﺱ ﺋﺎﻻﻫﯩﺪﻩ ﺋﯘﺳﻠﯘﺏ ﻳﺎﺭﺍﺗﻘﺎﻥ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺕ ﺳﯩﺪﯨﻖ ﺯﻩﻟﯩﻠﻰ ﺋﻮﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺗﻮﻧﯘﻟﻐﺎﻥ ﻧﺎﻣﺎﻳﻪﻧﺪﯨﻠﯩﺮﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﺋﯘﻧﯩﯔ<<ﺳﻪﭘﻪﺭﻧﺎﻣﻪ>> ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﺷﺎﺋﯩﺮﻧﯩﯔ ﯞﻩﻛﯩﻞ ﺧﺎﺭﺍﻛﺘﯧﺮﻟﯩﻚ ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﺪﯗﺭ. fYaGGWf  
$f Y8VzvX  
rATdd~05  
cfo5('.  
10-ﺧﺎﺭﺍﺑﺎﺗﻰ(1638--1730) ﺷﺎﺋﯩﺮ ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺕ ﺑﯩﻨﻨﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﻟﻼ ﺧﺎﺭﺍﺑﺎﺗﻰ ﺋﺎﻗﺴﯘﺩﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﻫﺎﻳﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﺩﺍ ﺑﺎﺭﻟﯩﻖ ﻣﺎﻝ --ﻣﯜﻟﻜﯩﻨﻰ ﻛﻪﻣﺒﻪﻏﻪﻟﻠﻪﺭﮔﻪ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﺑﯧﺮﯨﭗ ،ﺋﺎﺷﯩﺦ ﺳﯜﭘﻪﺕ ﻛﯘﻥ ﺋﯚﺗﻜﯜﺯﮔﻪﻥ ﻫﻪﻣﺪﻩ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺟﺎﻫﺎﻟﻪﺗﻠﯩﻚ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﺷﯩﻜﺎﻳﻪﺕ ﻧﺎﻣﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ<<ﮔﻮﻟﯩﻴﺎﺕ ﻣﻪﺳﻨﻪﯞﻯ ﺧﺎﺭﺍﺑﺎﺕ>>ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺗﻮﭘﻠﯩﻤﯩﻨﻰ ﺋﯩﺸﻠﻪﭖ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ.ﺷﺎﺋﯩﺮ ﯞﺍﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺧﻪﻟﻖ ﺋﯘﻧﻰ ﻫﯚﺭﻣﻪﺗﻠﻪﭖ <<ﻫﺎﺟﻰ ﺧﺎﺭﺍﺑﺎﺕ ﻣﻪﻗﺒﯩﺮﯨﺴﻰ>>ﻧﯩﺒﯩﻨﺎ ﻗﯩﻠﯩﭗ ،ﺋﯘﻧﻰ ﺩﺍﯞﺍﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﻠﻪﭖ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ.   
N,n"6?Ov  
ItO_@wE  
n48I< }Q  
  \&;-.o+N  
%6?ng   
U7Z(eNz:  
مەشرەپنىڭ قىسقىچە تەرجىمالى %t-!9J  
%
Ygb%  
رىھىم بابا مەشرەپ 1657 - يىلى تۇغۇلغان .ئۇ سەبى ۋاقىتلىرىدا قەشقەردىكى يىرىك ئىشان ئاپپاق خوجىغا چاكار بولۇپ 7 يىل تۇرغان . ئاپپاق خوجا مەشرەپنىڭ شىئېرلىرىدىن ۋە پىكىر قابىلىيىتىدىن بەكمۇ ئەندىشە قىلاتتى ۋە جاھىل مۇرت - سوپىلىرى ئارقىلىق ئۇنىڭغا بولغان تەقىبىنى كۆچەيتىدۇ . كېيىن بەشرەپنىڭ ئاپپاق خوجىنىڭ ھەرىمىدىكى بىر قىزغا كۆڭلى چۇشۇپ قالىدۇ ، بۇ ھال ياش ئەركىن پىكىرلىك شائىرنىڭ جىسمانى زىيانكەشلىككە ئۇچراپ ، سەرگاندارلىق دالاسىغا چىقىشىغا سەۋەپ بولىدۇ ، شۇنىڭ بىلەن مەشرەپ قەلەندەر - دەرۋىشلەر تونىنى كىيىپ يۇرتمۇ - يۇرت يۇرىدۇ . ئۇ دەسلەپ يەركەن ، خوتەن ئاندىن غالدان ھۆكۇمرانلىغىدىكى ئىلىدا بىرقانچە يىل تۇرىدۇ . ئىلىدىن قايتىپ كەلگەندىن كېيىن مەشرەپ قەشقەردە بىرقانچە ۋاقىت تۇرۇپ ئاندىن پىيادا ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە يىراق شەرىقتىكى كەڭ رايۇنلارنى ئايلىنىپ چىقىدۇ . ئۇ بۇ رايۇنلاردا فىيۇدانلىق تۇزۇمنىڭ ئېغىر دەھشىتىنى ، ناھەقلىق ۋە زوراۋانلىقنى ، ھەرقايسۇ خانلىقلاردىكى چىرىكلىك ۋە ماجرالارنى كۆرىدۇ . بۇ جەرياندا مەشرەپ تۇۋەن قاتلامدىكى خەلىق بىلەن ۋە ئۇلارنىڭ ھاياتى بىلەن يىقىن تونىشىدۇ ۋە ئۇلارنىڭ پىكىر ھىسلىرىنى كۇيلەيدۇ . HA&ai^d|  
رەھىم مەشرەپ ئۆزىنىڭ پۇتۇن سەرگاندار ھاياتىدا نۇرغۇن شىئېرلارنى ئىجات قىلغان . بۇلارنىڭ بەزىلىرىنى ساز بىلەن ناخشا قىلىپ ئېيتقان ، بەزىلىرىنى جامائەت تۇپلانغان جايلاردا ئوقىغان ھەتتا بازىلىرىنى ياغاچلارغا ۋە دەرەىلەرگە يىزىپ قويغان . مەشرەپ ئۆزىدىن ئىلگىرى ئۆتكەن شائىرلارنىڭ بولۇپمۇ ناۋايى ، ھاپىز شىرازى ، ئابدۇراخمان جامى ۋە جالالدىن رومىلارنىڭ تۇركى ۋە فارىس شىئېرلىرىنى پۇختا ئۇگەنگەن . ئۇ ئۆزىدىن ئىلگىرى ئۆتكەن شائىرلارغا قارىغاندا تىخىمۇ راۋان ، خەلىق تىلىغا يېقىن ، جاراڭلىق ۋە جۇشقۇن شىئېرى ئۇسلۇپنى ئىلگىرى سۇرگەنلىگى بىلەن كۆزگە تاشلىنىپ تۇرىدۇ . << دىۋان مەشرەپ >> دىگەن كىتاپتا ئىيتىلىشىچە ئۇ خوتەندە بىر شىئېرى دىۋانىنى ئوتقا تاشلىغانلىغى مەلۇم .بۇنىڭدىن باشقا ئۇنىڭ << مەبدەئې نۇر >> دىگەن ئەسىرى بىزگە يىتىپ كەلگەن . ?gD]0Y  
مەشرەپ شىئېرلىرى فىيۇدانلىق تۇزۇمگە ۋە بەگ سۇلتانلارغا قارىتا كۇچلۇك شىكايەت بىلەن تولغان . ئۇ ھاكىملارنى بىر تىيىنچىلىك كۆزگە ئېلمىغان . سوپى - ئىشان ، كالانلارنى مەسخىرە قىلىپ خەلىقنى ئەزىزلىگەن . ئۇ ئۆزىنى مەنسۇر ئەلاچىنىڭ مەسلەكدىشى دەپ جاكارلىغان ، مەشرەپ بۇ جەھەتتە مەنسۇر ئەلاچىدىنمۇ ئىزچىل ھالدا ئىسلام تىلوگىيىسىگىلا ئەمەس ، بارلىق روھانلىققا قارشى ئىسلام تۇغىنى ئېگىز كۆتەرگەن . C>5b_n9,3  
شۇنىڭ بىلەن مەشرەپكە قارشى ھۆكۇمرانلار بىرلاشمە قەسىت پىلانلاشقان ۋە ئۇنىڭ نامىغا بوھتانلارنى ئويدۇرۇشقان . ئاخىرى 1711 - يىلى ئەشتەرخانلار سۇلالىسىنىڭ زالىمى ، مەلىخ شەھىرىنىڭ ھۆكۇمرانى مەخمۇت قۇتۇغان مەشرەپنى دەھرىلىك بەدنامى بىلەن دارغا ئاستۇرغان . >nq
#IBB"  
رىھىم مەشرەپ 54 يىللا ياشىغان . ئۇنىڭ ھاياتىنىڭ مۇھىم قىسمى تەڭرى تىغىنىڭ جەنۇبى ۋە شىمالىدا ئۆتكەن . مەشرەپنى ئېزىلگەن مىسكىنلەر ياخشى كۆرەتتى ، ئۇنىڭ نۇرغۇن شىئېرلىرى باشقىلار تەرىپىدىن يىزىۋىلىنغان ۋە ئېغىزدىن - ئېغىزغا كۆچۇپ داستان قىلىنغان ئۇنىڭ بىرمۇنچە غەزەللىرى خەلىق مەشرەپلىرىگە ، مۇقام تېكىستلىرىگە تەسىر قىلغان . [e|5OG`hk  
S=:7UN&  
G2&Pbz4-}  
ﻧﻪﺯﻩﺭ ﻏﻮﺟﺎ(1887-1951) {Un5y
(W  
[4|4u\V  
2 .D|noWO  
ﺋﯩﻠﯩﺪﺍ ﺗﯘﻏﯘﻟﯘﭖ ﺋﯚﺳﻜﻪﻥ ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﭙﻪﺭﯞﻩﺭ ﺯﺍﺕ،ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﻰ،ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﻰ،ﺷﺎﺋﯩﺮ ﯞﻩ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﭽﯩﺴﻰ Phfp?q (  
ﻧﻪﺯﻩﺭﻏﻮﺟﺎ(ﺗﻪﺧﻪﻟﻠﯘﺳﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺑﺎﻟﯩﺴﻰ) ﭘﯜﺗﯜﻥ ﺋﯚﻣﺮﯨﻨﻰ ﺋﯩﻠﯩﻢ-ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﻜﻪ،ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻘﺎ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ،ﮬﯚﺭﻣﻪﺗﻜﻪ ﺳﺎﺯﺍﯞﻩﺭ ﺯﺍﺗﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰ ﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮﯨﺪﯗﺭ.ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ﻣﺎﻗﺎﻟﻪ،ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ<ﻳﻮﺭﯗﻕ ﺳﺎﮬﯩﻠﻼﺭ>ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻧﺎﻣﯩﺪﺍ ﺗﻮﭘﻼﻡ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻧﻪﺷﯩﺮﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﻗﯩﻤﻤﻪﺗﻠﯩﻚ ﻣﯩﺮﺍﺳﻘﺎ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﺪﻯ. H E|Jis
 
7X\t{_"t  
QuK]tC|  
ﺗﯚﻣﯜﺭ ﺳﯩﺠﺎﯓ(1886-1933) /S [cRHWY  
y
#3o  
3(D7`)V  
ﻗﯘﻣﯘﻝ ﻗﻮﺯﻏﯩﻠﯩﯖﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﻠﮭﺎﻣﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯘ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﭘﻘﺎ ﻣﺎﺳﻠﯩﺸﯩﭗ ﻛﯘﭼﺎﺭﺩﺍ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼﯓ ﻛﯚﺗﯜﺭﮔﻪﻥ ﺗﯚﻣﯘﺭ ﺋﯧﻠﻰ ﺧﻮﺟﯩﻨﯩﻴﺎﺯ ﮬﺎﺟﯩﻤﻨﯩﯔ ﺋﯩﺸﻪﻧﭽﯩﺴﯩﮕﻪ ﺋﯧﺮﯨﺸﯩﭗ <ﺳﯩﺠﺎﯓ>ﻟﯩﻖ ﻣﻪﻧﺴﯩﭙﯩﮕﻪ ﺗﻪﻳﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪﻥ.ﺗﯚﻣﯜﺭ ﺳﯩﺠﺎﯓ ﮔﻪﺭﭼﻪ ﻗﻮﺭﻗﻤﺎﺱ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، H&);#Mt(  
ﻗﺎﺭﺍ ﻛﯜﭼﻜﻪ ﺗﺎﻳﯩﻨﯩﭙﻼ ﺋﯩﺶ ﻛﯚﺭﻣﻪﻛﭽﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ،ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﯚﭖ ﺋﯩﺸﻼﺭﺩﺍ ﻛﻪﺗﻜﯜﺯﯛﭖ ﻗﻮﻳﯩﺪﯗ.ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﺘﯩﻤﯘ ﺗﯚﻣﯜﺭ ﺳﯩﺠﺎﯓ 8 I86K=  
ﺧﻪﻟﻖ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﯩﺪﺍ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﭼﻮﯓ ﺭﻭﻝ ﺋﻮﻳﻨﯩﻐﺎﻥ. 9]U6U4 r  
q1 :7
R  
1nS$clAk$  
ﺋﻮﺳﻤﺎﻥ ﻗﺎﺳﯩﻢ(1920-1994 ) *] bpbg|3  
@h!9K|  
_U>D bU  
ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﺑﻪﺷﻜﯧﺮﻩﻣﺪﻩ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ.ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﯚﭖ ﺋﻪﭘﺴﺎﻧﻪ-ﺭﯨﯟﺍﻳﻪﺗﻠﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺩﻗﺎ ﺋﯧﻠﯩﭗ،ﺋﺎﻓﺮﯨﺴﯩﻴﺎﭖ،ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻥ،ﺳﯘﺗﯘﻕ $Y9p5*Md  
ﺑﯘﻏﺮﺍﺧﺎﻥ،ﺋﺎﻓﺎﻕ ﻏﻮﺟﺎ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﺳﯚﺯﻟﻪﭖ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ.ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺳﯚﺯﻟﻪﭖ ﺑﯧﺮﯨﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﻪﺗﺒﯘﺋﻪﮔﻪ ﺋﯧﻠﯩﻨﻐﺎﻥ<ﺋﺎﻓﺮﺍﺕ ﺧﺎﻗﺎﻥ 6XDRp)c  
ﯞﻩ ﺗﻮﻗﻘﯘﺯ ﻗﯩﺰ>ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺭﯨﯟﺍﻳﻪﺕ ﭼﻮﯓ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻗﻮﺯﻏﯩﻐﺎﻥ.ﮬﻪﺭﺧﯩﻞ ﺭﯨﯟﺍﻳﻪﺕ ﺗﻮﭘﻼﻣﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺋﯘ ﺳﯚﺯﻟﻪﭖ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ ﺭﯨﯟﺍﻳﻪﺗﻠﻪﺭ ﻛﯩﺮﮔﯜﺯﯛﻟﮕﻪﻥ.ﺋﯘ ﻳﻪﻧﻪ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﻣﺎﻗﺎﻟﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﻳﯧﺰﯨﭗ ﺋﯧﻼﻥ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. vSQG "  
Z^c\];  
dMB)(7  
ﻧﺎﺳﯩﺮ ﺑﻪﮒ(1891-1979) TV1Ia5+x  
QI0y i 9~  
gt*&|B6|F  
20-ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﺎﻧﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻮﻧﯘﻟﯘﭖ،ﺧﻪﻟﻘﻨﯩﯔ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﯩﻲ ﮬﻪﺭﯨﻜﻪﺗﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﭗ ﺗﯚﮬﭙﻪ ﻗﻮﺷﻘﺎﻥ PD| ?yPO  
ﻧﺎﺳﯩﺮ ﺑﻪﮒ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻨﯩﯔ ﻳﯧﻘﯩﻨﻘﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﺎﺑﯩﻠﯩﻴﻪﺗﻠﯩﻚ ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﺮﯨﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮﯨﺪﯗﺭ.ﮔﻪﺭﭼﻪ ﺋﯘ ﻳﺎﯓ،ﺟﯩﻦ، cI amn
!  
ﺷﯧﯔ ﯞﻩ ﮔﻮﻣﯩﻨﺪﺍﯕﺪﯨﻦ ﺋﯩﺒﺎﺭﻩﺕ ﺗﯚﺕ ﺧﯩﻞ ﮬﯚﻛﯩﻤﻪﺗﻨﯩﯔ ﻗﻮﻟﯩﺪﺍ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ،ﺋﻪﻣﻤﺎ ﺧﻪﻟﻖ ﯞﻩ ﺋﺎﺩﺍﻟﻪﺕ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﻪ ﺗﯘﺭﯗﺷﻨﻰ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺑﯘﺭﭼﻰ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. x!( 3p;  
IzFrlpg03  
Z[i q_b  
ﺋﺎﺑﺪﯗﻟﻼ ﺩﺍﻣﻮﻟﻼ(1898-1940) : H%,.&1  
=)VP _{r  
Ik2X/d  
ﺗﻮﻗﺴﯘﻧﺪﺍ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ.1933-ﻳﯩﻠﻰ ﺗﯚﻣﯜﺭ ﺳﯩﻠﯩﯔ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻧﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎﻝ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﺍ،ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻗﻮﻝ ﺋﺎﺳﺘﯩﺪﺍ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ.ﻛﯧﻴﯩﻦ ~d7j3T`  
ﺧﻮﺟﯩﻨﯩﻴﺎﺯ ﮬﺎﺟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﯩﯔ ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ ﺗﻪﻣﯩﻨﺎﺕ ﻣﻪﺳﺌﯘﻟﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺷﯧﯔ ﺷﯩﺴﻪﻳﻨﯩﯔ ﭼﺎﻗﯩﺮﺗﯩﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ =W\EUq5Hz  
ﺋﯜﺭﯛﻣﭽﯩﮕﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺋﯚﻟﻜﯩﻠﯩﻚ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﻧﺎﺯﺍﺭﯨﺘﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﺋﺎﯞﯨﻦ ﻧﺎﺯﯨﺮﻯ،ﺋﯚﻟﻜﯩﻠﯩﻚ ﻣﻪﺭﻛﯩﺰﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯘﻳﯘﺷﻤﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺭﻩﺋﯩﺴﻰ، ](r,<  
ﺋﯚﻟﻜﯩﻠﯩﻚ ﺗﻪﻣﯩﻨﺎﺕ ﻧﺎﺯﺍﺭﯨﺘﯩﻨﯩﯔ ﻧﺎﺯﯨﺮﻯ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﯩﺸﻠﻪﭖ،ﺧﻮﺟﯩﻨﯩﻴﺎﺯ ﮬﺎﺟﯩﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺷﯧﯔ ﺷﯩﺴﻪﻱ ﺗﯜﺭﻣﯩﺴﯩﺪﻩ aB_] =Z  
ﺋﯚﻟﺘﯜﺭﯛﻟﮕﻪﻥ. bzP()j  
F^T^;PY@  
eJ4^C>  
r{mSAL +  
ﺷﺎﺋﯩﺮ ﻣﻮﻟﻼ ﺑﯩﻼﻝ ﺑﯩﻦ ﻣﻮﻟﻼ ﻳﯜﺳﯜﭖ ( ﻧﺎﺯﯨﻢ ) TrX?o4  
{%T0@N%  
19 - ﺋﻪﺳﯩﺮ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﯞﻩﻛﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﻣﻮﻟﻼ ﺑﯩﻼﻝ ﻣﻮﻟﻼ ﻳﯜﺳﯜﭘﺘﯘﺭ . ﺋﯘ ﺗﻪﺧﻤﯩﻨﻪﻥ 1824 - ﻳﯩﻠﻰ ﻏﯘﻟﺠﺎ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﺎﺯﺍﻧﭽﻰ ﻣﻪﮬﻪﻟﻠﯩﺴﯩﺪﻩ ﻛﻪﻣﺒﻪﻏﻪﻝ ﻗﻮﻝ ﮬﯜﻧﻪﺭﯞﻩﻥ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺩﯗﻧﻴﺎﻏﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ ، ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ ﺑﯩﻠﯩﻤﻨﻰ ﺋﺎﺗﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﯩﺴﯩﺪﻩ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ . ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻜﻪ ﺋﻮﻗﯘﺷﻘﺎ ﻛﯩﺮﯨﭗ ﺋﯚﺯ ﺑﯩﻠﯩﻤﯩﻨﻰ ﺋﺎﺷﯘﺭﻏﺎﻥ . ﺋﯚﺳﻤﯜﺭﻟﯜﻙ ﭼﯧﻐﯩﺪﯨﻼ ﺋﺎﺗﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﻳﯩﺘﯩﻢ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﻣﻮﻟﻼ ﺑﯩﻼﻝ ﺗﯘﺭﻣﯘﺷﻨﯩﯔ ﺋﯧﻐﯩﺮﭼﯩﻠﯩﻘﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺑﻪﺭﺩﺍﺷﻠﯩﻖ ﺑﯧﺮﯨﭗ ، ﺋﯚﺯ ﺑﯩﻠﯩﻤﯩﻨﻰ ﺩﺍﯞﺍﻣﻠﯩﻖ ﻛﯧﯖﻪﻳﺘﻜﻪﻥ . ﺋﯘ ﺑﯩﺮ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ﺋﯚﺯ ﺧﻪﻟﻘﯩﻨﯩﯔ ﺋﯧﻐﯩﺰ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﯩﻨﻰ ﺑﯧﺮﯨﻠﯩﭗ ﭘﯘﺧﺘﺎ ﺋﯜﮔﻪﻧﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﺗﺎﺷﻘﯩﺮﻯ ، ﺷﻪﺭﻕ ﺧﻪﻟﻘﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﻰ ﺑﯩﻠﻪﻧﻤﯘ ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﻠﯩﻖ ﺗﯘﻧﯘﺷﺘﻰ . ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ﺯﯗﻟﯘﻣﻐﺎ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﻛﯚﺗﯜﺭﯛﻟﮕﻪﻥ ﺧﻪﻟﻖ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼﯕﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺑﯩﯟﺍﺳﺘﻪ ﻗﺎﺗﻨﺎﺷﺘﻰ . ﺑﯘ ﮬﺎﻝ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﯞﻩ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺕ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﻠﯩﻤﯩﻨﻰ ﺯﻭﺭ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﺪﻩ ﺋﺎﺷﯘﺭﺩﻯ . DHOOs5p  
ﻣﻮﻟﻼ ﺑﯩﻼﻝ ﻛﯩﭽﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭙﻼ ﺷﯧﺌﯩﺮ ﻳﯧﺰﯨﺸﻘﺎ ﻛﯩﺮﯨﺸﯩﭗ ، "ﻧﺎﺯﯨﻢ" ﺗﻪﺧﻪﻟﻠﯘﺳﯩﺪﺍ ﻧﯘﺭﻏﯘﻧﻠﯩﻐﺎﻥ ﻏﻪﺯﻩﻝ ﯞﻩ ﻗﻮﺷﺎﻗﻼﺭﻧﻰ ﺋﻜﺰﯨﻨﯩﯔ ﺷﯘ ﻳﯩﻠﻰ ﺗﯜﺯﮔﻪﻥ "ﻏﻪﺯﻩﻟﻴﺎﺕ" ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﮕﻪ ﻛﯩﺮﮔﯜﺯﺩﻯ . ﺷﺎﺋﯩﺮﻧﯩﯔ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﻜﻰ ﺷﯧﺌﯩﺮﻟﯩﺮﻯ ﺗﯩﻞ ﯞﻩ ﺋﯘﺳﻠﯘﺏ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﺧﻪﻟﻖ ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺑﻪﻛﻤﯘ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ، ﺋﯘﻧﻰ ﺧﻪﻟﻖ ﻧﺎﺧﺸﺎ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺳﯚﻳﯜﭖ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻥ . ﺑﯘ ﺷﯧﺌﯩﺮﻻﺭ "ﻧﺎﺯﯨﻢ " ﻧﺎﻣﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﺎ ﮬﺎﺯﯨﺮﻏﯩﭽﻪ ﺧﻪﻟﻖ ﺋﺎﮬﺎﯕﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮﮔﻪ ﺋﯧﻴﺘﯩﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﻤﻪﻛﺘﻪ . 6
[Z-c7Hx  
ﻣﻮﻟﻼ ﺑﯩﻼﻝ ﺋﯚﺯ ﺋﯚﻣﺮﯨﺪﻩ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺷﯧﺌﯩﺮﻻﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﻏﺎﻧﺪﯨﻦ ﺗﺎﺷﻘﯩﺮﻯ ، "ﻏﺎﺯﺍﺕ ﺩﻩﺭﻣﯜﻟﻜﻰ ﭼﯩﻦ" ( ﭼﯩﻦ ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﯩﺘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﻪﯓ ) ، "ﭼﺎﯕﻤﻮﺯﺍ ﻳﯜﺳﯜﭘﺨﺎﻥ" ، "ﻧﯘﺯﯗﮔﯘﻡ" ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺑﻪﺩﯨﺌﯩﻲ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻣﯩﺮﺍﺱ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﺩﻯ . "ﻏﺎﺯﺍﺕ ﺩﻩﺭﻣﯜﻟﻜﻰ ﭼﯩﻦ" ﻧﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺋﻪﮬﻤﯩﻴﯩﺘﻰ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﭼﻮﯓ . B'BVfq}  
ﺧﻪﻟﻖ ﺯﯗﻟﯘﻣﻐﺎ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﻗﻮﻟﯩﻐﺎ ﻗﻮﺭﺍﻝ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺋﺎﺗﻼﻧﻐﺎﻧﺪﺍ ، ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺑﯘ ﺧﻪﻟﻖ ﻗﻮﺯﻏﯩﻠﯩﯖﯩﻨﻰ ﻗﻮﻟﻼﭘﻼ ﻗﺎﻟﻤﺎﻱ ، ﺋﯚﺯﯨﻤﯘ ﻗﻮﻟﯩﻐﺎ ﻗﻮﺭﺍﻝ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼﯕﻐﺎ ﻗﺎﺗﻨﺎﺷﺘﻰ . 1864 - ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯩﻠﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻟﯩﺮﻯ ﭼﯩﯔ ﺋﯩﺴﺘﯩﺒﺪﺍﺗﯩﻐﺎ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﺋﯩﻠﻰ ﻗﻮﺯﻏﯩﻠﯩﯖﯩﻨﻰ ﻗﻮﺯﻏﯩﻐﺎﻧﺪﺍ ، ﻣﻮﻟﻼ ﺑﯩﻼﻟﻤﯘ ﺑﯘ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼﯕﻨﯩﯔ ﺟﻪﯕﮕﯩﯟﺍﺭ ﺳﯧﭙﯩﺪﯨﻦ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺋﯧﻠﯩﭗ ، ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﻣﯩﻠﻠﯩﻲ ﻗﻪﮬﺮﯨﻤﺎﻥ ﺳﺎﺩﯨﺮ ﭘﺎﻟﯟﺍﻥ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﺘﻪ ﺟﻪﯕﺪﻩ ﻣﻪﺭﺩﻟﯩﻚ ﻛﯚﺭﺳﻪﺗﺘﻰ . ﺋﯘ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼﯕﻨﯩﯔ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﺋﯚﺗﻤﯜﺷﻰ ﻣﯘﭘﻪﺳﺴﻪﻝ ﺧﺎﺗﯩﺮﻟﻪﻧﮕﻪﻥ "ﻏﺎﺯﺍﺕ ﺩﻩﺭﻣﯜﻟﻜﻰ ﭼﯩﻦ " ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯩﺪﯨﻤﯘ ﺑﯘ ﻗﻮﺯﻏﯩﻼﯕﻨﻰ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻳﻮﻟﺒﺎﺷﭽﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ﻗﺎﺗﻨﺎﺷﭽﯩﻠﯩﺮﯨﻐﯩﭽﻪ ﻗﻪﺩﻩﺭ ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻣﯘﮬﻪﺑﺒﻪﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﻪﺩﮬﯩﻴﯩﻠﯩﺪﻯ . +0grwWb2  
1871 - ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯩﻠﻰ ﻗﻮﺯﻏﯩﻠﯩﯖﯩﻨﯩﯔ ﻛﯜﺭﻩﺵ ﻣﯩﯟﯨﺴﻰ ﭼﺎﺭ ﺭﻭﺳﯩﻴﻪ ﺟﺎﮬﺎﻧﮕﯩﺮﻟﯩﻜﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﯟﯦﻠﯩﻨﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ، 1881 - ﻳﯩﻠﺪﯨﻜﻰ ﭼﻮﯓ "ﻛﯚﭺ" ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﯩﺪﻩ ﺷﺎﺋﯩﺮﻣﯘ ﻛﯩﻨﺪﯨﻚ ﻗﯧﻨﻰ ﺗﯚﻛﯜﻟﮕﻪﻥ ﺳﯚﻳﯜﻣﻠﯜﻙ ﺗﯘﭘﺮﯨﻘﯩﻨﻰ ﺗﺎﺷﻼﭖ ، ﭼﺎﺭ ﺭﻭﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮﺍﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻳﺎﺭﻛﻪﻧﺘﻜﻪ ﻛﯧﺘﯩﺸﻜﻪ ﻣﻪﺟﺒﯘﺭ ﺑﻮﻟﺪﻯ . ﺷﺎﺋﯩﺮ ﮬﺎﻳﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺋﯧﻐﯩﺮﭼﯩﻠﯩﻘﺘﺎ ﺋﯚﺗﺘﻰ . ﺯﯗﻟﻤﻪﺗﻠﯩﻚ ﺩﯗﻧﻴﺎﻧﯩﯔ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﻗﻮﻟﻰ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻛﯚﺯﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﻧﯘﺭﯨﺪﯨﻦ ﺋﺎﻳﺮﯨﺪﻯ ، ﻳﻪﻧﻰ 75 ﻳﺎﺷﻘﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻥ ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻛﯚﺯﻯ ﻛﯚﺭﻣﻪﺱ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﺪﻯ . ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺧﻪﻟﻘﯩﻨﯩﯔ ﯞﻩﺗﻪﻧﭙﻪﺭﯞﻩﺭ ﺷﺎﺋﯩﺮﻯ 1889 - ﻳﯩﻠﻰ 75 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﻳﻪﺗﺘﻪ ﺳﯘﻧﯩﯔ ﻳﺎﺭﻛﻪﻧﺖ ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺟﺎﻳﯩﺪﺍ ﯞﺍﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﺪﻯ . I!< 3^'K9  
G6$5j<+k  
S R:?  
)FqddL2  
مەنبە -- دىيارىم مۇنبىرى dYg$HjKmF  
lG6J+Oou  
FuVIhEi*  
ﺋﺎﺑﺪﯗﺧﺎﻟﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ(1901-1933) xQ;Ac$pe  
5X MoS{\  
v$jT)xY>4h  
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﯦﻤﻮﻛﺮﺍﺗﯩﻚ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺋﻪﯓ ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﯞﻩﻛﯩﻠﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮﻯ،ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﯩﻲ ﯞﻩﺗﻪﻧﭙﻪﺭﯞﻩﺭ ﺷﺎﺋﯩﺮ، {W&aj-]1(  
ﺋﺎﺯﺍﺩﻟﯩﻖ،ﺗﻪﯕﻠﯩﻚ،ﺩﯦﻤﻮﻛﺮﺍﺗﯩﻴﻪ ﯞﻩ ﺋﯩﻠﯩﻢ-ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﻨﯩﯔ ﻳﺎﻟﻘﯘﻧﻠﯘﻕ ﻛﯜﻳﭽﯩﺴﻰ،ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺟﻪﯕﮕﯩﯟﺍﺭ ﺷﯧﺌﯩﺮﻻﺭﻧﯩﯔ =:Jdix  
ﻣﯘﺋﻪﻟﻠﯩﭙﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﺧﺎﻟﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺷﯧﺌﯩﺮ ﻳﯧﺰﯨﺶ ﺑﯩﻠﻪﻧﻼ ﻗﺎﻟﻤﺎﻱ،ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﻘﺎ ﻗﺎﺗﻨﺎﺷﻘﺎﻥ ﺋﺎﻛﺘﯩﭗ ﺟﻪﯕﭽﯩﺪﯗﺭ.ﺷﺎﺋﯩﺮ inFks6][  
ﺋﺎﺑﺪﯗﺧﺎﻟﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ 32ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﺟﺎﻟﻼﺕ ﺷﯧﯔ ﺷﯩﺴﻪﻳﻨﯩﯔ ﻗﻮﻟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﯞﻩﮬﺸﯩﻴﻠﻪﺭﭼﻪ ﺋﯚﻟﺘﯜﺭﯛﻟﮕﻪﻥ.ﺋﻪﻣﻤﺎ،ﺋﯘﻧﯩﯔ =b'v*CR  
ﺟﻪﯕﮕﯩﯩﯟﺍﺭ ﺷﯧﺌﯩﺮﻟﯩﺮﻯ،ﮬﺎﺯﯨﺮﻏﯩﭽﻪ ﺧﻪﻟﻘﯩﻤﯩﺰ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﺪﺍ ﻛﻪﯓ ﺗﺎﺭﻗﯩﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﻤﻪﻛﺘﻪ. %dq)Iw  
h3kQWS+=2  
L]=~quSBx  
ﺗﯩﻴﯩﭙﭽﺎﻥ ﺋﯧﻠﯩﻴﻮﻑ(1930-1989) "R'`92l7sr  
pf7^[+]4/  
g0csAxug  
ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﭽﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ،ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﻪﺕ ﺋﯩﭽﻰ ﯞﻩ ﺳﯩﺮﺗﯩﺪﺍ ﺯﻭﺭ ﺋﺎﺑﺮﻭﻱ I| %j8U  
ﻗﺎﺯﺍﻧﻐﺎﻥ ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﺷﺎﺋﯩﺮ،ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﺸﯘﻧﺎﺱ ﺗﯩﻴﯩﭙﭽﺎﻥ ﺋﯧﻠﯩﻴﻮﻑ<ﺷﻪﺭﻕ ﻧﺎﺧﺸﯩﺴﻰ>،<ﺗﯜﮔﯩﻤﻪﺱ ﻧﺎﺧﺸﺎ>، l7JTs[?e_n  
<ﺗﯚﮬﻤﻪﺕ ﻗﯘﺭﺑﺎﻧﻰ>...ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺗﻮﭘﻼﻣﻼﺭﻧﯩﯔ ﻣﯘﺋﻪﻟﻠﯩﭙﯩﺪﯗﺭ.ﺋﯘ ﻳﯧﯖﻰ ﮬﺎﻳﺎﺕ ﯞﯨﻪ ﭘﺎﺭﻻﻕ ﻛﯧﻠﻪﭼﻪﻛﻨﯩﯔ %vK5\~IA  
ﻳﺎﻟﻘﯘﻧﻠﯘﻕ ﻛﯜﻳﭽﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﻳﯜﻛﺴﻪﻙ ﮬﯚﺭﻣﻪﺗﻜﻪ ﺋﯧﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ﻣﻮﻝ -ﮬﻮﺳﯘﻟﻠﯘﻕ ﺷﺎﺋﯩﺮ،ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺷﯧﺌﯩﺮﻟﯩﺮﻯ +xM[T}m'  
ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﯚﭖ ﺗﯩﻠﻼﺭﻏﺎ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﻪ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﮬﻪﻣﺪﻩ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻤﯩﺰﺩﺍ ﺳﺎﻟﻤﺎﻕ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺗﯘﺗﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ w :fq9 )b  
ﻣﯩﺮﺍﺳﻘﺎ ﺋﺎﻳﻼﻧﻐﺎﻥ. 'PE[xTJ  
M,H2@#P  
GBgUN.<  
QYqR!YiY  
ﺋﺎﻳﺨﺎﻥ ﺋﺎﻧﺎ(1888-1942) s+:)@{6  
s+H
e
H<H  
Ra{~eZ  
1933-،1934-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﯚﺯﻯ ﻣﻪﺑﻠﻪﻍ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﭗ ﻏﯘﻟﺠﺎ ﻳﯩﺘﯩﻢ ﺑﺎﻟﯩﻼﺭ ﺋﯜﭼﯜﻥ <ﻏﯘﻟﺠﺎ ﺧﻪﻳﺮﯨﻴﻪ ﻣﻪﻛﺘﯩﭙﻰ> ]\f5x4sF*  
ﺳﺎﻟﻐﺎﻥ.ﻛﯧﻴﯩﻨﭽﻪ ﺑﯘ ﻣﻪﻛﺘﻪﭖ<ﺋﺎﻳﺨﺎﻥ ﻣﻪﻛﺘﯩﭙﻰ >ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ.ﺑﯘ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻨﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ ﺋﯩﻠﻰ ﺗﻪﯞﻩﺳﯩﺪﻩ l5mJu=R  
ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﭼﻮﯓ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ.ﺑﯘ ﻣﻪﻛﺘﻪﭖ ﺋﺎﺗﻤﯩﺶ ﻳﯩﻠﻐﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﯞﺍﻗﯩﺘﺘﯩﻦ ﺑﯧﺮﻯ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺭﻭﻟﯩﻨﻰ ﺋﯜﻧﯜﻣﻠﯜﻙ ﺟﺎﺭﻯ Lq)Oa20!K  
ﻗﯩﻠﺪﯗﺭﯗﭖ ﻛﻪﻟﻤﻪﻛﺘﻪ.ﺋﺎﻳﺨﺎﻥ ﺋﺎﻧﯩﻤﯘ ﺋﻪﯞﻻﺩﻟﯩﺮﻯ ﻗﻪﻟﺒﯩﺪﻩ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭ ﻳﺎﺩﻻﻧﻤﺎﻗﺘﺎ. [!:wtww  
||q/9_oSF  
@s{PU"`n  
مەنبە -- بوستان مۇنبىرى ^a@rJdq71J  
a1d4bA0ti  
E7kQqMa)  
[AFqTNwr+  
ﺋﻪﻧﯟﻩﺭ ﻧﺎﺳﯩﺮﻯ(1914-1946) 3?B,z}8\d;  
`W| S`&  
6XwhaA.  
ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺋﻪﻧﯟﻩﺭ ﻧﺎﺳﯩﺮﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﯞﻩ ﺗﻪﺭﻩﻗﯩﻴﺎﺗﯩﺪﺍ ﺋﻮﻳﻨﯩﻐﺎﻥ 4iO)qct UV  
ﺭﻭﻟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻤﯩﺰ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﺪﺍ ﺑﻪﻟﮕﯩﻠﯩﻚ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺗﯘﺗﯩﺪﯗ.ﺷﺎﺋﯩﺮﻧﯩﯔ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﮔﻪﺭﭼﻪ ﺳﺎﻥ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ d&MJQrj  
ﻛﯚﭖ ﺑﻮﻟﻤﯩﺴﯩﻤﯘ،ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻗﯩﻤﻤﻪﺗﻠﯩﻜﺘﯘﺭ.ﺋﯘ ﺋﯩﻠﻐﺎﺭ ﺋﯩﺪﯨﻴﯩﻠﯩﻚ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺑﻮﻟﯘﺵ ﺳﯜﭘﯩﺘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻝ.ﻣﯘﺗﻪﻟﻠﯩﭙﻨﯩﯔ mfdTgu{0  
<ﻣﯧﻨﯩﯔ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﻜﻰ ﺋﯘﺳﺘﺎﺯﯨﻢ ﺋﻪﻧﯟﻩﺭ ﻧﺎﺳﯩﺮﻯ ﺋﯩﺪﻯ>ﺩﻩﭖ ﺗﻪﺭﯨﭙﻠﯩﺸﯩﮕﻪ ﺋﯧﺮﯨﺸﻜﻪﻧﯩﺪﻯ. Z:Tzw9p  
 Q7"$Y9I  
cK$t;zWK  
ﺋﻪﺳﺌﻪﺕ ﺋﯩﺴﺎﻗﻮﯞ( 1912- 1976) g~U>[|j,  
K%<91A  
-=Uc]?Ip  
ﭘﯧﺸﻘﻪﺩﻩﻡ ﺯﯨﻴﺎﻟﯩﻲ،ﺭﻩﮬﺒﻪﺭ ﺋﻪﺳﺌﻪﺕ ﺋﯩﺴﺎﻗﻮﯞ ﺋﯜﭺ ﯞﯨﻼﻳﻪﺕ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﻰ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﯩﺪﻩ<ﺷﯩﻨﻘﺎﯕﺪﺍ ﺗﯧﻨﭽﻠﯩﻖ، MnmGN{j  
ﺩﯦﻤﻮﻛﺮﺍﺗﯩﻴﯩﻨﻰ ﮬﯩﻤﺎﻳﻪ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﯩﺘﺘﯩﭙﺎﻗﻰ>ﻧﯩﯔ ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﯩﻲ ﮬﻪﻳﺌﻪﺕ ﺋﻪﺯﺍﺳﻰ،ﯞﺍﻗﯩﺘﻠﯩﻖ ﻣﻪﺳﺌﯘﻟﻰ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ P`z)XJR  
ﺧﯩﺰﻣﻪﺗﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ.ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺟﯘﯕﮕﻮ ﻛﻮﻣﯘﻧﯩﺴﺘﯩﻚ ﭘﺎﺭﺗﯩﻴﯩﺴﯩﮕﻪ ﺋﻪﺯﺍ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻛﯩﺮﯨﭗ،ﺋﺎﭘﺘﻮﻧﻮﻡ ﺭﺍﻳﻮﻧﻠﯘﻕ MqIAll;  
ﺧﻪﻟﻖ ﮬﯚﻛﯩﻤﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﺋﺎﯞﯨﻦ ﺭﻩﺋﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ-ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﻣﻪﺳﺌﯘﻝ ﺑﻮﻟﺪﻯ.ﺋﻪﭘﺴﯘﺳﻜﻰ b}615P~X  
ﺋﯘ <ﺗﯚﺕ ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﮔﯘﺭﯗﮬ>ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺯﯨﻴﺎﻧﻜﻪﺷﻠﯩﻜﻜﻪ ﺋﯘﭼﺮﺍﭖ ﯞﺍﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﺪﻯ. }vu5Y@'  
PC <tT>  
ﮬﯜﺳﻪﻳﯩﻨﺒﻪﮒ(1899- 1934) Rcuh?H  
l!++`/EA*  
I;L-?TPU  
ﺋﯩﻘﺘﯩﺪﺍﺭﻟﯩﻖ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺕ ﺋﻪﺭﺑﺎﺑﻰ ﯞﻩ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻴﻮﻥ ﮬﯜﺳﻪﻳﯩﻨﺒﻪﮒ ﺋﯚﺯ ﻣﻪﺗﺒﻪﺋﻪﺳﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ 1919-ﻳﯩﻠﻰ A+yNfkUZ  
ﻛﯜﺯﺩﻩ<ﮬﯚﺭ ﺳﯚﺯ>ﮔﯧﺰﯨﺘﯩﻨﻰ ﭼﯩﻘﺎﺭﻏﺎﻥ،<ﺋﯩﻠﻰ ﺳﻪﻧﯩﻤﻰ>ﻧﻰ ﺭﻩﺗﻠﻪﭖ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﮬﺎﻟﻐﺎ ﻛﻪﻟﺘﯜﺭﮔﻪﻥ.1927- ~;gVSVO\  
ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯚﺯ ﺧﯩﺮﺍﺟﯩﺘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ <ﮬﯜﺳﻪﻳﯩﻨﯩﻴﻪ ﻣﻪﻛﺘﯩﭙﻰ>(ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﻏﯘﻟﺠﺎ ﺷﻪﮬﻪﺭﻟﯩﻚ 2-ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﻣﻪﻛﺘﻪﭖ) jm;heW1<  
ﻧﻰ ﺳﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ...ﺑﯘ ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﭙﻪﺭﯞﻩﺭ ﺯﺍﺕ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﯩﻨﯩﯔ ﻳﯜﻛﺴﯩﻠﯩﺸﯩﺪﻩ ﺋﻮﻳﻨﯩﻐﺎﻥ ﻏﺎﻳﻪﺕ ﺯﻭﺭ ﺭﻭﻟﻰ & `^WDY'z  
ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻪﯞﻻﺩﻟﯩﺮﻯ ﻗﻪﻟﺒﯩﺪﻩ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭ ﻳﺎﺩﻻﻧﻤﺎﻗﺘﺎ. vGgGOQgn  
$T3
`$  
E=$#j3l  
ﻗﻪﻣﺒﻪﺭﺧﺎﻧﯩﻢ(1922-1994) !;!o e f  
f@wsb/dj  
iX @SR$k.  
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺧﻪﻟﻘﯩﻨﯩﯔ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﺋﯘﺳﯘﻟﭽﯩﺴﻰ ﻗﻪﻣﺒﻪﺭﺧﺎﻧﯩﻢ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﺩﻩ ﻛﻮﻧﯩﺸﻪﮬﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﯞﺍﺕ ﻳﯧﺰﯨﺴﯩﺪﺍ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ. I@-tAc'@;  
ﺋﯚﺯﺑﯧﻜﯩﺴﺘﺎﻥ،ﻣﻮﺳﻜﯩﯟﺍ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﺍ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ.ﻣﻮﺳﻜﯩﯟﺍﺩﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻛﻼﺳﺴﯩﻚ ﺋﯘﺳﯘﻟﻰ<ﻧﯩﻢ ﭘﻪﺩﻩ>ﻧﻰ b~j<l\  
ﺋﻮﺭﯗﻧﻼﭖ،ﺗﺎﻣﺎﺷﯩﺒﯩﻨﻼﺭﻧﻰ ﺗﺎﯓ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ.1947-ﻳﯩﻠﻰ ﺷﯩﻨﻘﺎﯓ ﺋﯚﻟﻜﯩﻠﯩﻚ ﮬﯚﻛﯜﻣﻪﺗﻨﯩﯔ ﺭﻩﺋﯩﺴﻰ ﺋﻪﺧﻤﻪﺗﭽﺎﻥ h5S.,&Y C~  
ﻗﺎﺳﯩﻤﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ ﻣﯧﺪﺍﻝ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻼﻧﻐﺎﻥ.ﮬﺎﺯﯨﺮ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﯘﺳﯘﻝ ﺋﯘﺳﻠﯘﺑﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﻨﻤﺎﻗﺘﺎ.ﺑﯩﺮ =YOc'9(Z  
ﺋﯚﻣﯜﺭ ﺋﯘﺳﺴﯘﻝ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﺎﺷﯩﻐﺎﻥ ﻗﻪﻣﺒﻪﺭﺧﺎﻧﯩﻢ ﺧﻪﻟﻘﯩﻤﯩﺰ ﻗﻪﻟﺒﯩﺪﻩ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﻳﺎﺩﻟﯩﻨﯩﺪﯗ . }y=Ih,o  
[NerBNB`  
ﻣﻮﻟﻼ ﺷﺎﻛﯩﺮ(1805-1870) 4ET0sNxky  
^-H#k4f  
Z)bTD 9VZ  
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺷﺎﺋﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﺴﻰ،ﻣﻮﻟﻼ ﺷﺎﻛﯩﺮ <ﺯﻩﻓﻪﺭﻧﺎﻣﻪ>ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﻰ ~(7=+   
ﺳﻪﮬﻨﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ.ﺋﯘﻧﯩﯔ ﮬﺎﻳﺎﺗﻰ ﺋﺎﻗﺴﯘ ﯞﻩ ﺋﯜﭼﺘﯘﺭﭘﺎﻧﺪﺍ ﺋﯚﻛﻪﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﮬﺎﻳﺎﺗﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﻩ f?IA&C  
ﻳﯩﺘﻪﺭﻟﯩﻚ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺕ ﻳﻮﻕ.ﺋﻪﻣﻤﺎ،<ﺯﻩﻓﻪﺭﻧﺎﻣﻪ>ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﺑﻪﺩﯨﺌﯩﻲ ﯞﻩ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﻗﯩﻤﻤﯩﺘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ r~v4-DqJ  
ﻗﻪﻟﺒﯩﻤﯩﺰﺩﻩ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﮬﺎﻳﺎﺕ. x$*V#Sg  
I[h_.z  
p.BD4t$  
ﻣﻮﻟﻼ ﺋﯩﺴﻼﻡ <ﺷﺎﯕﺰﯗﯓ> (1890-1960) )t gB"w  
~U-7gk^  
dmwrWmQ\  
1943-ﻳﯩﻠﻰ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﺘﻪ 17 ﻧﻪﭘﻪﺭ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﺎﺷﺘﯩﻦ ﺗﯜﺯﯛﻟﮕﻪﻥ ﭘﺎﺭﺗﯩﺰﺍﻥ ﺋﻪﺗﺮﯨﺘﻰ ﺗﻪﺷﻜﯩﻞ ﻗﯩﻠﯩﭗ،ﮔﻮﻣﯩﻨﺪﺍﯕﻐﺎ MA}Q "-q  
ﻗﺎﺭﺷﻰ ﻛﯜﺭﻩﺷﻜﻪ ﺋﺎﺗﻼﻧﻐﺎﻥ ﻣﻮﻟﻼ ﺋﯩﺴﻼﻡ ﺋﺎﻟﺘﺎﻱ،ﺗﺎﺭﺑﺎﻏﺎﺗﺎﻳﻨﻰ ﺋﺎﺯﺍﺩ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﺎ ﺋﯜﭺ ﯞﯦﻼﻳﻪﺕ ﺋﺎﺭﻣﯩﻴﯩﺴﯩﮕﻪ ﻳﯧﻘﯩﻨﺪﯨﻦ 'V!&Y  
ﻣﺎﺳﻠﯩﺸﯩﭗ ﺟﻪﯓ ﻗﯩﻠﯩﭗ،ﭘﺎﺭﻻﻕ ﻧﻪﺗﯩﺠﻪ ﻳﺎﺭﺍﺗﻘﺎﻥ ﮬﻪﻡ ﺋﻪﺧﻤﻪﺗﺠﺎﻥ ﻗﺎﺳﯩﻤﻰ ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﺋﯚﺯﻗﻮﻟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮ ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ lx56^I6`[  
ﺧﻪﻧﺠﻪﺭ،ﺑﯩﺮ ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ ﺋﯘﭼﻠﯘﻕ ﻗﻪﻟﻪﻡ ﺗﻪﻗﺪﯨﻢ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ.ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺧﻪﻟﻖ ﺋﺎﺯﺍﺩﻟﯩﻖ ﮬﻪﺭﯨﻜﯩﺘﯩﺪﻩ ﻛﯚﺭﺳﻪﺗﻜﻪﻥ ﺋﯘﻟﯘﻍ bVx1D` Z  
ﺗﯚﮬﭙﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺧﻪﻟﻖ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﻳﺎﺩ ﺋﯧﺘﯩﺪﯗ! jxkY^>0l  
i3< X  
ﮬﺎﺷﯩﻢ ﮬﺎﺟﻰ(1869-1952) s<j 3nhS  
+*4UPh}|  
nM36sq.  
ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ،ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺋﻪﺭﻩﺏ ﻳﯧﺮﯨﻢ ﺋﺎﺭﯨﻠﻰ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺭﺍﻳﻮﻥ ﯞﻩ ﺩﯙﻟﻪﺗﻠﻪﺭﺩﻩ ﺩﺍﺭﯞﺍﺯﻟﯩﻖ ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﻰ @<_\=87Ud  
ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻧﺎﻡ ﻗﺎﺯﺍﻧﻐﺎﻥ،ﺋﺎﻳﯩﻤﺨﺎﻥ ﮬﺎﺟﻰ،ﺳﯩﺪﯨﻖ ﺋﺎﺧﯘﻥ...ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﭘﻪﺭﺯﻩﻧﺘﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﯘﻗﺎﻣﭽﯩﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﺩﺍﺭﯞﺍﺯﻟﯩﻘﺘﺎ #]./u(  
ﯞﺍﻳﯩﻐﺎ ﻳﻪﺗﻜﯜﺯﯛﭖ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻠﯩﮕﻪﻥ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﺳﻪﻧﺌﻪﺗﻜﺎﺭ.ﺋﯘ ﺧﻮﺗﻪﻥ ﻗﺎﺭﯨﻘﺎﺷﺘﺎ ﺗﯘﻏﯘﻟﯘﭖ ﺋﯚﺳﻜﻪﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﻛﯩﭽﯩﻜﯩﺪﯨﻦ iN\qo&Rn  
ﺩﺍﺭﯞﺍﺯﻟﯩﻖ ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﯩﮕﻪ ﺋﯩﺸﺘﯩﻴﺎﻕ ﺑﺎﻏﻼﭖ،ﺋﯘﻧﻰ ﺑﯩﺮ ﺋﯚﻣﯜﺭﻟﯜﻙ ﻛﻪﺳﯩﭗ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ.ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺪﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﺍﺭﯞﺍﺯﻟﯩﻘﯩﻨﯩﯔ l)|R]>*  
ﺑﯜﮔﯜﻧﮕﻪ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﺸﯩﺪﻩ ﻛﯚﯞﺭﯛﻛﻠﯜﻙ ﺭﻭﻝ ﺋﻮﻳﻨﯩﻐﺎﻥ. ,6ubvt) x  
x6tArkMs@  
Sz`Zt@{k7*  
ﻟﯘﺗﻔﻰ(1366-1465) ]bQ=_WX  
agmjv/UT 8  
sJ'+'y9  
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻛﻼﺳﺴﯩﻚ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺗﯩﻨﯩﯔ 15-ﺋﻪﺳﯩﺮﺩﯨﻜﻰ ﻳﯧﺘﻪﻛﭽﻰ ﻧﺎﻣﺎﻳﻪﻧﺪﯨﺴﻰ ﻣﻪﯞﻻﻧﻪ ﻟﯘﺗﻔﻰ ﮬﯩﺮﺍﺗﺘﺎ ﺩﯗﻧﻴﺎﻏﺎ mj8&s=y  
ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﺑﯩﺮ ﻳﯩﻞ ﻛﻪﻡ ﺑﯩﺮ ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﯩﻚ ﮬﺎﻳﺎﺗﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﻗﯩﺴﻤﯩﻨﻰ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺗﻜﻪ ﺑﯧﻐﯩﺸﻠﯩﻐﺎﻥ.ﺋﯘﻧﯩﯔ #o*MC#7\  
<ﮔﯜﻝ ﯞﻩ ﻧﻪﯞﺭﯗﺯ>ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﺋﺎﻻﮬﯩﺪﻩ ﺧﺎﺭﻩﻛﺘﯩﺮﻟﯩﻜﺘﯘﺭ.ﻟﯘﺗﻔﯩﻐﺎ ﻧﻪﯞﺍﺋﯩﻲ<ﺋﯚﺯ ﺩﻩﯞﺭﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﻟﯩﻜﯘﻝ ﻛﻪﻟﻪﻣﻰ> Ed
f+!*  
(ﺳﯚﺯ ﭘﺎﺩﯨﺸﺎﮬﻰ)ﺩﻩﭖ ﻧﺎﻡ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ.ﻟﯘﺗﻔﻰ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺗﻪﺧﻪﻟﻠﯘﺳﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﺋﻪﺳﻠﻰ ﺋﯩﺴﻤﻰ ﻧﺎﻣﻪﻟﯘﻡ Ws)Il5xaO  
/I[x%|fuP  
sZ7rA_z n  
ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ ﮬﺎﺟﯩﻴﻮﻑ(1917-1993) >L FLPt  
iabj3/>2gJ  
3$&8QJ|  
ﺋﺎﺗﯘﺵ ﻧﺎﮬﯩﻴﯩﺴﯩﺪﻩ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ.1944-ﻳﯩﻠﻰ 9-ﺋﺎﻳﺪﺍ ﺋﯜﭺ ﯞﯨﻼﻳﻪﺕ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﯩﻐﺎ ﻗﺎﺗﻨﯩﺸﯩﭗ،ﺗﺎﺭﺑﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﯞﺍﻟﯩﻲ (
9Lk"wgi  
ﻣﻪﮬﻜﯩﻤﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﺵ ﻛﺎﺗﯩﭙﻰ،ﺗﺎﺭﺑﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﯞﯨﻼﻳﻪﺗﻠﯩﻚ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﯩﻲ ﻳﺎﺷﻼﺭ ﺗﻪﺷﻜﯩﻼﺗﯩﻨﯩﯔ ﺷﯘﺟﯩﺴﻰ،ﺗﺎﺭﺑﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﯞﯨﻼﻳﻪﺗﻠﯩﻚ Nz"Wvlu  
ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺕ-ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﺋﯩﺪﺍﺭﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﻘﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ،ﺟﯘﯕﮕﻮ ﻳﯧﯖﻰ ﺩﯦﻤﻮﻛﺮﺍﺗﯩﻴﻪ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﯩﻨﯩﯔ ﻏﻪﻟﺒﻪ ﻗﯩﻠﯩﺸﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ  nO#U 0  
ﺗﯚﮬﭙﻪ ﻗﻮﺷﻘﺎﻥ.ﺋﯘ ﻛﯧﻴﯩﻨﻤﯘ ﺧﯩﻠﻤﯘ-ﺧﯩﻞ ﻣﯘﮬﯩﻢ ﺧﯩﺰﻣﻪﺗﻠﻪﺭﻧﻰ ﺋﯩﺸﻠﻪﭖ 76 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﯞﺍﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﺪﻯ!!! jG+/qnq  
K;5"jrBO  
R4^Qi4D  
G?Bl?  
مەنبە -- بوستان مۇنبىرى 5S`CL%$%jC  
De19'.>  
j%ej  
ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺕ ﺯﯙﮬﯩﺮﯨﺪﺩﯨﻦ ﺑﺎﺑﯘﺭ ﺷﺎﮬ rsLOfB,h  
}0()_8-  
سەئىدىيە خانلىقىنىڭ قۇرغۇچىسى سۇلتان سەئىدخان ۋە مەشھۇر << تارىخى رەشىدى >> نىڭ يازغۇچىسى مىرزە ھەيدەر كۆرەگان بىلەن بىر نەۋرە( چۇنكى بابۇرنىڭ ئانىسى قۇتلۇق نىگار خانىم ، سۇلتان سەئىدى خاننىڭ ئاتىسى سۇلتان ئەخمەتخان ، مىزا ھەيدەرنىڭ ئانىسى خوپنىگار خانىم ھەممىسى چاغاتاي ئەۋلادىدىن يۇنۇس خاننىڭ ئەۋلاتلىرى ) بولغان ، ئاقساق تۆمۇر ئەۋلادىدىن ئۇلۇغ << بابۇرىيلار ئىمپىرىيىسى >> نىڭ قۇرغۇچىسى ، ئىمپىراتۇر ، ئىمانى كامىل مۇسۇلمان سەركەردە ، دۇنيا تارىخىدا تۇنجى بولۇپ ئۆز تارىخىنى ئۆزى يىزىپ چىققان پادىشاھ مۇھەممەت زۆھۇرىددىن بابۇر 1483 - يىلى ھازىرقى ئۆزبىگىستان جۇمھىريىتىنىڭ فەرغانە ۋىلايىتىدە دۇنياغا كەلگەن . }A ~a?i  
13 - ئەسىرنىڭ باشلىرىدا ، ئوتتۇرا ئاسىيا مۇڭغۇل ئىمپىرىيىسىنىڭ بىر قىسمى بولۇپ چىڭگىزخاننىڭ ئوغلى چاغاتاي خاننىڭ باشقۇرۇشىدا ئىدى . 14 - ئەسىرنىڭ ئوتتۇرلىرىغا كەلگەندە تۇركى قەۋىمدىن بولغان تۆمۇرلەڭ بۇ رايۇنلاردىمۇ ئارمىيە تەشكىللەپ << تۇمۇرىلەر ئىمپىرىيىسى >> نى قۇردى . بابۇر تۇمۇرلەڭنىڭ 6 - نەۋرىسى ئىدى . #oYIRD |f  
1494 - يىلى ئاتىسى ئۆمەر شەيىخ مىرزىنىڭ تۇيۇقسىز ئۆلۇپ كىتىشى بىلەن ئەمدىلا 12 ياشقا كىرگەن بابۇر پەرغانە پادىشاھى بولۇپ قالدى . بۇ ۋاقىت دەل پارچىلانغان تۇمۇرىلەر سۇلالىسىنىڭ مىرزىلىرى ئۆزلىرى ئىگەللەپ تۇرغان زىمىنلاردا ئۆزلىرىنى پادىشاھ دەپ ئىلان قىلىپ ، ئۆز - ئارا زىمىن ۋە ھاكىمىيەت تالىشىۋاتقان ، شۇنداقلا چاغاتاي نەسلىدىن بولغان خانلارمۇ ئىمكانىيەتنىڭ بارىچە زىمىن كىڭەيتىۋاتقان ، يەنە بىر تەرەپتىن بولسا ئۆزبىك خانى شەيبانىخان كۇندىن - كۇنگە زورۇيۇپ ئۇلارنىڭ قولىدىكى بۇ زىمىنلارغا چاڭ سىلىۋاتقان دەۋىر ئىدى . 2Ja~B[  
كىچىكىدىنلا ئات مىنىش ، ئوقيا ئېتىشقا ماھىر ، بىلىمگە ھىرىسمەن ، سۆزگە ئۇستا بابۇر تەخىتكە چىقىشى بىلەنلا پەرغانە ۋىلايىتىنى قوغداش ئۇچۇن جەڭگە ئاتلىنىشقا مەجبۇر بولدى . ئۇ 1501 - يىلى پەرغانىدىن ئاتلىنىپ سەمەرقەنىدنى ئېلىشقا مۇيەسسەر بولغان بولسىمۇ لىكىن كىيىنكى قىتىملىق جەڭدە ياردەمسىز قىلىپ شەيبانىخاننىڭ كۇچلۇك ھۇجۇمىغا تەڭ كىلەلمەي بۇ رايۇندىن چىكىنىپ 1504 - يىلى كابول( ھازىرقى ئافغانىستاننىڭ مەركىزى ) ۋە غەزنىنى ئىشخال قىلدى . كابولنى ئىشغال قىلغان چاغدا 20 ياشقا كىرگەن تۇرقىدىن باتۇرلۇق ئۇرغۇپ تۇرىدىغان ياش شاھزادە بابۇر كابۇلنى تايانچ بازا قىلىپ تۇرۇپ قوشۇنىنى بارغانسىرى زورايتتى ھەمدە ئۆز دۆلىتىنىڭ زىمىنىغا قانداق ھۆكۇمرانلىق قىلىش ۋە ئۇنى قانداق كىڭەيتىش توغرىسىدا چوت سوقۇشقا باشلايدۇ . {R&5$W"uL  
ئۇ 1506 - يىلى ھىراتقا بىرىپ خۇراسان مىرزىلىرى بىلەن شايبانىخانغا بىرلىكتە تاقابىل تۇرۇشقا ھەرىكەت قىلىدۇ ، لىكىن مۇۋەپپىقىيەت قازىنالمايدۇ . 1511 - يىلى ئىسمايىل شاھنىڭ ياردىمى بىلەن بۇخارا ، سەمەرقەنىد ، تاشكەند قاتارلىق جايلارنى ئىگەللىگەن بولسىمۇ ، كېيىن يەنە ئۆزبىكلەرنىڭ ھۇجۇمى سەۋەپلىك 1513 - يىل كابۇلغا چىكىنىدۇ . شۇنىڭ بىلەن بۇ زىمىندىن ئۇمۇدىنى ئۇزگەن بابۇر ھىندىستانغا يۇرۇش قىلىشقا ئاتلىنىدۇ . 1519 - يىلىدىن باشلاپ بىرقانچە قىتىم لەشكەر تارتىپ ھىندى دەرياسىنىڭ يۇقۇرى ئېقىمىدىكى بىرقانچە شەھەرنى ئىگەللەيدۇ . 1526 - يىلى ھىندى دەرياسىدىن ئۆتۇپ ئۆزىنىڭ ئاران 12 مىڭ كىشىلىك قوشۇنى بىلەن پەنپەتتە ئىبرايىمنىڭ 100 مىڭ كىشىلىك قوشۇنى ( ئىچىدە مىڭدىن ئوشۇق جەڭ پىللىرى بار ) بىلەن جەڭ قىلىدۇ . مانا مۇشۇ ھالقىلىق پەيتتە ئەسكەر ئىشلىتىشكە ئىنتايىن ماھىر بابۇر ئاۋال پەنپەت قەلئەسىنى ئىگەللەپ ئەسكەرلىرىنى قەلئە يىنىدىكى خەندەكلەرگە ۋە ئورمانلىققا ئورۇنلاشتۇرىدۇ ، ئوتتۇرىسىغا بولسا ئوغۇر توپ بىكىتىلگەن 700 گە يىقىن ھارۋا ئورۇنلاشتۇرۇلىدۇ . ئىبرايىم لەشكەرلىرى ۋە پىللىرى ھەممىنى يوق قىلىۋىتىدىغان ئەلپازى بىلەن قۇيۇندەك ھوجۇمغا ئېتىلىپ كېلىشى بىلەن بابۇر 700 توپنى بىرلا ۋاقىتتا ئىشقا سىلىپ ئوق ئۇزۇدۇ . جەڭ مەيدانى ئىس تۇتەكلەر بىلەن قاپلىنىدۇ . ئىبرايىمنىڭ مىڭدىن ئوشۇق پىلى ئوپۇر توپۇر بولۇشۇپ تەرەپ - رەتەپكە قاچىدۇ . شۇ ۋاقىتتا بابۇرنىڭ ئاتلىق قوشۇنلىرى ئىككى تەرەپتىن ھۇجۇمغا ئۆتۇپ دۇشمەننى مۇھاسىرە چەمبىرىكى ئىچىگە قورشىۋالىدۇ . شۇنىڭ بىلەن بىر مەھەل قاتتىق جەڭدىن كىيىن ئالدى كەينىدىن ھۇجۇمغا ئۇچرىغان ئىبرايىمنىڭ 100 مىڭ كىشىلىك ئارمىيىسى بىتچىت بولىدۇ ، ئىبرايىممۇ مۇشۇ جەڭدە ئولىدۇ . 1529 - يىلىدىكى بىرقانچە قىتىملىق جەڭدىن كىيىن پۇتۇن ھىندىستان ( ھازىرقى پاكىستاننىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ) نى ئۆز ئىدارىسى ئاستىغا ئالىدۇ . 1526 - يىلى دىھلى ۋە ئەگرەنى ئىشغال قىلىپ بۇ يەدە ئۆز نامىغا خۇتبە ئوقۇتۇشى بىلەن بۇ كەڭ زىمىندا 1761 - يىلىغىچە ھۆكۇم سۇرۇپ تارىختا << بابۇرىيلەر سۇلالىسى >> دەپ ئاتالغان ئىمپىرىيىنىڭ قۇرۇلغانلىقىنى جاكارلايدۇ . m<g.r]I  
بابۇر 1530 - يىلى 12 - ئاينىڭ 25 - كۇنى ھىندىستاندا 48 يىشىدا ۋاپات بولىدۇ . .\N-25tcGU  
B_$h/6,Y  
سۇلتانىمىز سەئىدىخان بىلەن بىر نەۋرە بولغاچقا قوشۇپ يوللاندى . 7Pm3IA9f'0  
28Fvp0  
Jx|<9
x  
ﺷﺎﺋﯧﺮ ﺭﻭﺯﻯ ﺳﺎﻳﯩﺘﻨﯩﯔ ﻗﯩﺴﻘﯩﭽﻪ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﮭﺎﻟﻰ Wn}7&t,  

j~* (QP  
ﺷﺎﺋﯧﺮ ﺭﻭﺯﻯ ﺳﺎﻳﯩﺖ 1943-ﻳﯩﻠﻰ 9-ﺋﺎﻳﺪﺍ ﮔﯘﻣﺎ ﻧﺎﻳﯩﺴﻨﯩﯔ ﺷﻪﻳﺪﯗﻟﻼ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻳﯩﺮﺩﻩ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ .1951-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﺎﺗﺎ -ﺋﺎﻧﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺧﻮﺗﻪﻧﮕﻪ ﻛﯚﭼﯜﭖ ﻛﯧﻠﯩﭗ 1958-ﻳﯩﻠﻐﯩﭽﻪ "ﭼﺎﻳﺨﺎﻧﺎ " (ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺧﻮﺗﻪﻥ ﻧﺎﻳﯩﻠﯩﻚ ﺋﯜﻣﯜﺩ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ ﻣﻪﻛﺘﯩﭙﻰ ) ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﺘﻪ ﯞﯨﻼﻳﻪﺗﻠﯩﻚ 1- ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻨﯩﯔ ﺗﻮﻟﯘﻗﺴﯩﺰ ﺳﯩﻨﯩﭙﻠﯩﺮﺩﺍ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻥ .ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺋﻮﻧﻨﻪﭼﭽﻪ ﻳﯩﻞ ﺩﯦﮭﻘﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻖ ﺋﻪﻣﮕﯩﮕﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺷﯘﻏﯘﻟﻼﻧﻐﺎﻥ ، 1973-ﻳﯩﻠﻰ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﭘﯩﺪﺍﮔﻮﮔﯩﻜﺎ ﺋﻨﯩﺴﺘﯩﺘﻮﺗﯩﻨﯩﯔ ﺗﯩﻞ -ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ ﻓﺎﻛﻮﻟﺘﯩﺘﯩﻐﺎ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ.ﺋﻮﻗﯘﺵ ﭘﯜﺗﺘﯜﺭﮔﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺧﻮﺗﻪﻥ ﯞﯨﻼﻳﻪﺗﻠﯩﻚ ﺩﺍﺭﯨﻠﻤﯘﺋﻪﻟﻠﯩﻤﯩﻦ ﯞﻩ ﻻﯕﺮﻭ ﻳﯩﺰﻟﯩﻖ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﺘﻪ ﺗﯩﻞ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﺴﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ .1980-ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﺋﯚﻣﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻏﯩﭽﻪ <<ﻳﯧﯖﻰ ﻗﺎﺷﺘﯧﺸﻰ >>ﮊﻭﺭﻧﯩﻠﺪﺍ ﻣﯘﮬﻪﺭﺭﯨﺮ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . C,e:2ZurT  
ﺭﻭﺯﻯ ﺳﺎﻳﯩﺖ 1973-ﻳﯩﻠﺪﯨﻜﻰ <<ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﮔﯧﺰﺗﻰ >>ﺩﻩ ﺋﯧﻼﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ "ﺩﯦﮭﻘﺎﻧﻤﯘ ﺩﺍﺷﯚﺳﯩﯔ ﺑﻮﻟﺪﻯ " ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺷﯩﺌﯧﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺕ ﺳﯧﭙﮕﻪ ﻛﯩﺮﮔﻪﻥ . ﮬﺎﺯﯨﺮﻏﯩﭽﻪ ﮬﻪﺭﻗﺎﻳﺴﻰ ﮔﯩﺰﯨﺖ -ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻼﺭﺩﺍ "چۈشنامە"ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ 12 ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﯞﻩ ﺑﺎﻟﻼﺩﯨﺴﻰ،1000ﭘﺎﺭﭼﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﺭﺗﯘﻕ ﺷﯩﺌﯧﺮﯨﯟﻩ ﺭﻭﺑﺎﺋﯩﺴﻰ ،"ﺑﺎﺭﺍﺕ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ﮬﯩﻜﺎﻳﻪ"ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺑﯩﺮﻗﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎﺭﭼﻪ ﮬﯩﻜﺎﻳﯩﺴﻰ "ﺋﻪﺗﻪﺑﻪﺗﯘﻝ ﮬﻪﻗﺎﻳﯩﻘﻨﯩﯔ ﺷﯩﺌﯧﺮﻯ ﻳﻪﺷﻤﯩﺴﻰ " "ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻛﯩﻼﺳﺴﯩﻚ ﺷﯩﺌﯧﺮﻳﯩﺘﺪﯨﻜﻰ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﺭ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﺪﺍ "ﻘﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺋﯩﻠﻤﻰ ﻣﺎﻗﺎﻟﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﯧﻼﻥ ﻗﯩﻠﻨﯩﭗ، ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺕ .ﺋﺎﺭﺳﯩﺪﺍ ﺑﻪﻟﮕﯩﻠﯩﻚ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻗﻮﺯﻏﯩﺪﻯ."ﻗﺎﺷﺘﯧﺸﻨﯩﯔ ﺭﯨﯟﺍﻳﯩﺘﻰ ""ﺑﯘﻗﯩﺰ ﻛﯩﻤﻨﻰ ﺗﺎﻟﻠﯩﺴﯘﻥ "، "ﻣﻪﺭﮬﺎﺑﺎ " "ﺋﺎﮬ ،ﺋﯘﺯﺍﻗﻘﺎ ﺳﻮﺯﯗﻟﻐﺎﻥ ﭼﯜﺵ " "ﻛﯚﯕﯜﻟﺪﯨﻜﻰ ﮔﻪﭘﻠﻪﺭ " "ﻣﯘﮬﻪﺑﺒﻪﺗﺘﯩﻦ ﭘﯜﺗﻜﻪﻥ ﻧﺎﺧﺸﯩﻼﺭ ""ﺭﻭﺑﺎﺋﯩﻴﻼﺭ " "ﺗﯘﻳﯘﻗﻼﺭ " "ﺧﯩﻴﺎﺩﯨﻦ ﺗﯚﺭﻩﻟﮕﻪﻥ ﺧﯩﻴﺎﻟﻼﺭ " "ﺩﯦﮭﻘﺎﻥ ﻛﯜﻟﻜﯩﺴﻰ " "ﭘﺎﮬ،ﺩﯦﮭﻘﺎﻧﻨﯩﯔ ﮬﻪﻳﻜﯩﻠﻰ " ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯟﻩ ﺷﯩﺌﯧﺮﻻﺭ ﺗﻮﭘﻼﻣﻠﯩﺮﻯ ﺋﯧﻼﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﺪﻯ .ﺭﻭﺯﻯ ﺳﺎﻳﯩﺘﻨﯩﯔ ﻳﻪﻧﻪ "ﺋﺎﮬ، ﺳﯧﻨﯩﯔ ﺳﯘﻣﺒﯘﻝ ﭼﺎﭼﻠﯩﺮﯨﯔ " "ﻛﯩﺮﯨﭗ ﻗﺎﭘﺘﯘ ﺋﺎﻧﺎﻡ ﭼﯜﺷﯜﻣﮕﻪ " "ﺑﯘﺧﻮﺗﻪﻥ ﻣﻪﻥ ﺧﻮﺗﻪﻥ ﻗﯩﺰﻯ "ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻳﯜﺯﻟﯩﮕﻪﻥ ﻧﺎﺧﺸﺎ ﺗﯧﻜﯩﺴﺘﻰ ﺋﺎﮬﺎﯕﻐﺎ ﺳﯧﻠﻨﯩﭗ ﯞﻩﺗﻪﻧﻨﯩﯔ ﻳﯩﺰﺍ-ﺳﻪﮬﺮﺍﻟﯩﺮﯨﺪﺍ ﻳﺎﯕﺮﯨﻤﺎﻗﺘﺎ .ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﺷﯩﺌﯧﺮ،ﮬﯧﻜﺎﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺧﻪﻧﺰﯗ ﺗﯩﻠﻐﺎ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﻪ ﻗﯩﻠﻨﯩﺪﻯ ﯞﻩ ﺩﻩﺭﯨﺴﻠﯩﻜﻠﻪﺭﮔﻪ ﻛﯩﺮﮔﯜﺯﯛﻟﺪﻯ . ~3`dvw0o  
ﺷﺎﺋﯧﺮﻧﯩﯔ" ﺩﯦﮭﻘﺎﻥ ﻳﯩﻐﻼﻳﺪﯗ " "ﭼﯜﺷﻨﺎﻣﻪ " "ﺑﺎﻟﻼﺭ ﭘﯘﻟﻐﺎ ﺯﺍﺭ ﭼﯩﺮﯨﻜﻠﻪﺭ ﺑﻪﺩﺧﻪﭺ" "ﺑﺎﺭﺍﺕ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ﮬﯧﻜﺎﻳﻪ " "ﻳﯩﭙﻪﻙ ﻳﯘﺭﺗﯩﺪﺍ ﻧﻮﺭﯗﺯ "ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ،ﺷﯩﺌﯧﺮ ،ﮬﯧﻜﺎﻳﻪ ﯞﻩ ﺗﯧﻠﯟﯦﺰﻳﻪ ﺑﻪﺩﺋﯩﻲ ﺳﻪﻧﺌﻪﺕ ﺩﯨﺮﺍﻣﻤﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ،"ﺑﯘﺟﺎﮬﺎﻥ " "ﺟﺎﮬﺎﻥ ﻛﻪﯕﺮﻯ ﻳﻮﻝ ﻛﻪﯕﺮﻯ "ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﻧﺎﺧﺸﺎ ﺗﯧﻜﯩﺴﺘﻠﯩﺮﻯ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻛﯚﭘﻠﯩﮕﻪﻥ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﻪﺕ ،ﺋﺎﭘﺘﻮﻧﯘﻡ ﺭﺍﻳﻮﻥ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﻠﯩﻚ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺕ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺋﯧﺮﯨﺸﺘﻰ .ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻣﯘﻧﻪﯞﯞﻩﺭ ﺷﯩﺌﯧﺮﻟﯩﺮﺩﯨﻦ ﺗﯜﺯﯛﻟﮕﻪﻥ "ﺩﯦﮭﻘﺎﻥ ﺑﻮﻟﻤﺎﻕ ﺗﻪﺱ "ﻧﺎﻣﻠﯩﻘﻘﺎﭘﻠﯩﻖ ﺋﯜﻧﺌﺎﻟﻐﯘ ﻟﯧﻨﺘﯩﺴﻰ ﻧﻪﺷﯩﺮ ﻗﯩﻠﻨﯩﭗ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﺋﻮﻧﻤﯩﯔ ﻧﯘﺳﺨﺎ ﺗﺎﺭﻗﯩﺘﯩﻠﺪﻯ . Mz"$%od  
ﺧﻪﻟﯩﻖ ﺷﺎﺋﯩﺮﻯ ﺭﻭﺯﻯ ﺳﺎﻳﯩﺖ 2001-ﻳﯩﻠﻰ 9-ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 8-ﻛﯜﻧﻰ ﻛﯧﺴﻪﻝ ﺳﻪﯞﻩﺑﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺧﻮﺗﻪﻥ ﺷﻪﮬﺮﯨﺪﻩ ﯞﺍﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﺪﻯ .ﻣﻪﺭﮬﯘﻡ ﮬﺎﻳﺎﺕ ﯞﺍﻗﺘﯩﺪﺍ ﻣﻪﻣﻠﯩﻜﻪﺗﻠﯩﻚ ﺋﺎﺯ ﺳﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﺟﻪﻣﺌﻴﺘﯩﻨﯩﯔ ﺟﻮﯕﮕﻮ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﻪﺩﯨﻨﯩﻴﻪﺕ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﺘﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﺩﯨﺮﻳﻪﺕ ﺋﻪﺯﺍﺳﻰ ، ﺋﺎﭘﺘﻮﻧﯘﻡ ﺭﺍﻳﯘﻧﻠﯘﻕ ﺗﯩﻞ ﻳﯧﺰﯨﻘﻨﻰ ﻗﯧﻠﯩﭙﻼﺷﺘﯘﺭﯗﺵ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﺘﯩﻨﯩﯔ ،ﺋﺎﭘﺘﻮﻧﯘﻡ ﺭﺍﻳﯘﻧﻠﯘﻕ 12 ﻣﯘﻗﺎﻡ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﺘﯩﻨﯩﯔ ﺋﻪﺯﺍﺳﻰ ﺋﯩﺪﻯ . ﺧﻠﯩﻖ ﺷﺎﺋﯩﺮﻯ ﺭﺯﻯ ﺳﺎﻳﯩﺘﻨﯩﯔ ﯞﺍﭘﺎﺗﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺯﻭﺭ ﻳﻮﻗﺘﯘﺵ . ﺷﺎﺋﯧﺮ ﻣﯘﻧﻪﯞﯞﻩﺭ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻪﻝ ﻗﻪﻟﺒﯩﺪﻩ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﻳﺎﺷﺎﻳﺪﯗ ....... LLrNx"!  
WzPi_y&  
Z),}EA\  
' WC<{y  
-------------------------------------------------------------------------------- QVhds$l_  
M$ld7"Po  
خوجىنىياز ھاجى 6{YM>@$KY  
)+E%$*J I  
خوجىنىياز ھاجىم 1889- يىلى قۇمۇلدا قۇل دورغا ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن ،دادىسى ئىمىننىياز ئۇنى قۇللۇقتىن قۇتۇلدۇرۇش ئۇچۇن 17 يىشىدا ساۋۇراخۇن دېگەن قۇلنىڭ قىزىغا ئويلەپ قويىدۇ ،1907-يىلى ئالۋاڭغا ئىشلەپ قايتىشىدا 20 نەپەر گەنسۇ چىرىكلىرىگە تۇتۇلۇپ بىر ئاي ھاشارغا ئشلەيدۇ .بۇ چاغدا <تورپاقلار قوزغىلىڭى > نىڭ خەۋىرىنى ئاڭلاپ قىچىپقورايغا بارىدۇ .ۋەئاممىغا قوشۇلۇپ ۋاڭغا قارشى قوزغىلاڭغا قاتنىشىدۇ ،قوزغىلاڭنىڭ مۇھىم ئادەملىرى قاتارىغا ئۆتىدۇ .قوزغىلاڭ مەغلۇپ بولغاندىن كىيىن ۋاڭ ئۇنى تۇتالماي دادىسىنى زىندانغا تاشلايدۇ ،ھاجىم ئانىسىنىڭ يەردىمىدو ھەج سەپىرىگە كىتىدۇ .1912-يىلى قايتىپ كىلىدۇ ، 9-X!b~k0Q  
............ 1912-يىلى شاھ مەخسۇت ۋاڭ تۆمۇر خەلپە قاتارلىق خەتەرلىك دېگەن ئادملەرنى چىرىكلىككە ئىلىپ ئۇرۇمچىگە پالايدۇ ،ئۇلار يولدا تۆمۇر خەلپە باشچىلىقىدا قوزغۇلاڭ كۆتۇرۇپ قۇمۇلغا قايتىدۇ ، ھاجىم دەل مۇشۇ چاغدا قايىتقان بولۇپ قوشۇنغا قوشۇلۇپ پىدائى بولىدۇ ،قوزغىلاڭ <سۇلھى >بىلەن تىنىچلانغاندىن كىيىن ھاجىم يۇرتىغا قايتىپ تاغدىكى قوشۇنلارغا باش بولۇپ بىر مەزگىل ئۇرۇشنى داۋاملاشتۇردۇ ،ۋاڭ بارلىق چارە ئاماللار بىلەن ھاجىمنى تۇتۇشقا كىرىشىدۇ .1913-يىلى 9- ئاينىڭ 6- كۇنى تۆمۇر خەلىپە ئۆلتۇرۇلدۇ ،ھاجىم ئىسمىنى ئسھاق دەپ ئۆزگەرتىپ ئالتاي تەرەپكە كىتىدۇ ،ئۇ يەردىمۇ سىزىلىپ قىلىپ چلچەككە كقلىپ مامۇتباي دېگەن قازاقنىڭ ئوۋچىسى بولۇپ نۇرغۇن قۇرال ياراق توپلايدۇ.ۋاڭ ھاجىمنىڭ چۆچەكتە ئىكەنلىگىنى بىلىپ توخسۇنلۇق نىيازنى تۇتۇپ كىلىشكە ئەبەرتىدۇ ،ھاجىم بۇنىڭدىن خەۋەر تىپىپ روسسىيەگە كىتىدۇ .ۋە ئۇ يەردە ھەربىي تەلىمنى قەبۇل قىلىدۇ ،1923-يىلى ئىلىغا قايتىپ كىلىدۇ ،بىر مەزگىلدىن كىيىن ئۇرۇمچىگە قايتىدۇ ،1927-يىلى مەخسۇت مۇھىتى ۋە مەھمۇت مۇھىتىلار بىلەن بىرلىشىپ قۇمۇل تۇرپانلاردا قوزغىلاڭ كۆتۇرۇشنى پىلانلايدۇ ،....نۇرغۇن ئوزگۇرۇشلەردىن كىيىن قۇمۇلدا ھاجىمنىڭ ساۋاقدىشى بېشىر ۋاڭ ئۇنى ئوردىغا ئەكىلىۋالىدۇ ،بېشەر ۋاڭ جىن شۇرىننىڭ ئولكىگە بويسۇنۇش تەكلىپىنى رەت قىلىش بىلەن بىرگە ھاجىمغا ئەسكەر مەشىقلەندۇرۇش ۋەزىپىسىنى بىرىدۇ ،1931-يىلى پىلانبويىچە قوزغىلاڭ كۆتۇرۇپ ئاراتۇرۇكنى ئىشخال قىلىدۇ .... VFnd4V+ZY  
U T$(1-e  
.......1931-يىلى جىن شۇرىننىڭ ئارا تۇرۇك باج ئدارىسىدىكى تۇققىنى جاڭگۇخۇا قۇرال كۇچىگە تايىنىپ بىر ئۇيغۇر قىزى بىلەن مەجبۇرى توي قىلىدۇ ،غەزەپلەنگەن ئامما تەي كۇنى پىلانلىق ھالدا قوزغۇلاڭ كەتۇرىدۇ ۋە تىزلا ئارا تۇرۇكنى ئىشغال قىلىدۇ ،شۇ يىلى 2-ئايدا جىن شۇرىن قۇمۇل گارنىزونى ئارقىلىق يولۋاس باشچىلىقىدا باستۇرما قوشۇن ئىبەرتىدۇ ،ھاجىملار ئۇلارنى تىرە -پىرەڭ قىلىۋىتىدۇ ،بىر نەچچە قىتىم چىقىرىلغان قوشۇنلار قوزغۇلاڭچىلار تەرىپىدىن كۇچلۇك زەربە يەيدۇ ،دەل شۇ چاغدا گەنسۇ ،چىڭخەيدە مابۇفاڭدىن قېچىپ يۇرگەن ماجوڭيىڭ 200دەك ئاتلىق ئەسكىرى بىلەن قۇمۇلغا كىلىدۇ ،ۋە ھاجىملارغا قوشۇلۇپ جەڭ قىلىدۇ ...... ئىشنىڭ چاتاقلىقىنى بىلگەن جىن شۇرىن شىڭ شىسەينى قۇماندان قىلىپ بىر باتالىيون ئەسكەر بىلەن قۇمۇلغا ئىبەرتىدۇ ،3 كۇنلۇك جەڭدىن كىيىن ماجۇڭيىڭ گەنسۇغا چىكىنىدۇ ،ھاجىم ئادەملىرىنى باشلاپ تاراتۇغا كىتىدۇ . شىڭ شىسەي ھاجىمنى سۆھبەتكە تەكلىپ قىلىدۇ ،<سۇلھى> دە كىلىشەلمەي تاراتۇدا جەڭ قىلىپ 100 دىن ئارتۇق چىرىكنى ئۆلتۇردۇ، بۇنى كۆرگەن شىڭ شىسەي تىكىۋېتىدۇ. 1931-يىلى ھاجىم ئەسكەرلىرىنى تەرتىپكە سىلىپ مۇڭغۇلىيە چىگرىسىغا مىنگاڭ دېگەن يەرگە كىلىپ موڭغۇل ھۆكۇمىتى بىلەن ئىتتىپاق تۇزۇدۇ ،ھەم ئۆز-ئارا زىيارەت قىلىش پۇرسىتىدە قۇرال ياراق ۋە ھەربىي كىيىم -كىچەك سىتىۋالىدۇ،ئۆزقىسىملىرىدىن ئادەم تاللاپ شوپۇرلۇق ،ھەربىي قۇرال -ياراق تىخنىكىسى ،دوختۇرلۇق ،ھەربىي ئالاقە تىخنىكىسى ،ھەربىي قانۇن ،رازۋېت قاتارلىق ساھەلەرگە ئوقۇشقا ئىبەرتىدۇ ،قالغان قىسىملارنى داۋاملىق مەشىقلەندۇردۇ ،يىرىم يىلدىن كىيىن يۇرتى تاراتۇ غا كىلىدۇ ،1932-يىلى 6- ئايدا قۇرۇلتاي ئىچىلىپ ھاجىم قوزغىلاڭچىلارغا باش قۇماندان بولۇپ سايلىنىدۇ .مۇڭغۇلىيىنىڭ ياردىمى بىلەن ھەربىي تەييارلىقلار تاماملىنىدۇ .1932-يىلى پىچان ئۇرۇشى ،1933-يىلى توخسۇن ئۇرۇشى پارىتلايدۇ ،ھاجىم تۇرپان لۇكچۇنگە كىلىپ شىڭ شىسەينىڭ ئاق ئورۇس چىرىكلىرى بىلەن شىددەتلىك جەڭ قىلىپ ئلگەىرلەپ جىمىسارغا كەلگەندە 2- قىتىم شىنجاڭغا چىققان ماجوڭيىڭ قىسىملىرى بىلەن تىركىشىپ قالىدۇ ،1933-يىلى 6-ئايلاردا سۆۋېتلەرنىڭ ياردىمىگە ئىرىشىپ كىلىۋاتقان ھاجىم سۆۋېتنىڭ ئۇرۇمچىدە تۇرۇشلۇق كونسۇلىنىڭ مۇرەسسەسى بىلەن شىڭ شىسەي بىلەن دوستلۇق كىلىشىمى تۇزىدۇ ،بۇ ۋاقىت شىڭ شىسەي ئۆلكە ھاكىمىيىتىنى ئىگەلىۋالغان ،سۆۋېتلەر بىلەن دوستلۇق مۇناسىۋەت ئورناتقان چاغ ئىدى ....... -1w @D  
-N^}h 2`  
شۇ ئىشلاردىن كىيىن ،ھاجىم قەشقەرگە قاراپ يولغا چىقىدۇ ،ئۇششەقتالدا ئالدىنى توسقان ما شىمىن قىسىملىرىنى تىرە -پىرەڭ قىلىپ ،ئاقسۇغا يىتىپ كىلىدۇ . L( n}{g<-  
ھاجىم ئاقسۇدا تۇرغان مەزگىلىدە خەلىق يىغىنى ئىچىپ ،پەن -مائارىپنى تەرەققىي قىلدۇرۇش ،مەكتەپ ئېچىش ھەققىدە نۇتۇق سوزلەيدۇ ،بۇنىڭ تەسىرىدە پۇتۇن شىنجاڭدا مىللى مائارىپ يولغا قويۇلۇپ ،شەھەر ،يېزا ،قىشلاقلاردا ،كەنىتلەردىمۇ مەكتەپ سىلىش باشلىنىپ كىتىدۇ ، 1934-يىلدىن 1944-يىلغىچە شىنجاڭدا قۇرۇلغان مەكتەپلەرنىڭ نۇرغۇنى ھاجىمنىڭ تەشەببۇسىنىڭ مەسھۇلى ئىدى . ZtzzQ-} P  
ئاقىدىن ھاجىم قەشقەر ،يەكەنلەردا نۇرغۇن جەڭلەرنى قىلىپ ،ئاقسۇغا قايتىپ گارنىزۇن قۇماندانى بۇلۇپ تۇرغان مەزگىلدە ئۆلكە رەئىسى بولغانلىق ئۇقتۇرشىنى تاپشۇرۇپ ئالىدۇ ،لىكىن ھاجىم بارغىلى ئۇنىمايدۇ ،بۇ چاغدا سۆۋېتلەر ئارىغا چۇشۇپ كىپىل بولۇپ ئۇچ خىل يىزىقتا توختام تۇزۇپ 1934-يىلى 8- ئايدا ھاجىمنى ئۇرۇمچىگە ئەكىلىدۇ ، < ئەسكەرسىز قۇماندان ،ھۆقوقسىز ئەمەلدار >بولۇپ قالغان ھاجىم ئاخىرى <ياپون جاھانگەرلىكىنىڭ قۇيرۇقى> دېگەن تۆھمەت بىلەن 1937- يىلى 10- ئايدا قۇلغا ئىلىنىپ سوراق قىلىنىدۇ 1938-يىلى كۈزدە ھاجىم باشلىق 108 سەركەردىلەر شىڭ شىسەي تەرىپىدىن ئولتۇرلۇپ ،سايۇپو نىڭ غەربىدىكى تاققا كۆمۇلىدۇ . i8 zIw)m  
Fd]e#g)ZE  
زۇنۇن قادىرى >Oj"7C8{  
Y!G&p6}vz  
]97E$Z*}-&  
ﺯﻭﻧﯘﻥ ﻗﺎﺩﯨﺮ 1911-ﻳﯩﻠﻰ ﺗﺎﺭﻏﺎﺑﺎﺗﺎﻱ ﯞﯨﻼﻳﯩﺘﻨﯩﯔ ﺩﯙﺭﺑﯩﻠﺠﯩﻦ ﻧﺎﮬﻴﯩﺴﯩﺪﻩ ﻛﻪﻣﺒﻪﻏﻪﻝ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺪﻩ ﺩﯗﻧﻴﺎﻏﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ،ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺑﺎﻟﯩﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﺋﯚﺳﻤﯜﺭﻟﯜﻙ ﺩﻩﯞﺭﻯ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻲ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﮔﯘﻣﺮﺍﻥ ﺑﻮﻟﯘﺷﻘﺎ ،ﺗﯘﺭﻣﯘﺵ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﻧﺎﻣﺮﺗﻠﯩﺸﯩﺸﻘﺎ ﻳﯜﺯﻟﻪﻧﮕﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺋﻮﺗﻜﻪﻥ. B^t(~/Nn>  
ﺋﯘ ﻳﻪﺗﺘﻪ ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﺩﯦﻨﯩﻲ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﺘﻪ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻥ .1937-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯜﺭﯛﻣﭽﯩﯩﮕﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻳﯩﻞ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﺘﻪ ،ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﻳﯧﺰﺍ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﻚ ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﻮﻣﯩﺪﺍ ﺋﻮﻗﯘﭖ ،ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﯟﻯ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﺋﯚﺯﻟﻪﺷﺘﯘﺭﮔﻪﻥ .ﺋﯜﺭﯛﻣﭽﯩﺪﻩ ﺋﻮﻗﯘﯞﺍﺗﻘﺎﻥ ﭼﺎﻏﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﺟﺎﮬﺎﻧﮕﯩﺮﻟﯩﻜﻜﻪ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﺗﯘﺭﯗﺵ ﺋﯘﻳﯘﺷﻤﯩﺴﯩﻐﺎ ﻗﺎﺗﻨﯩﺸﯩﭗ ،ﻳﯧﯖﻰ ﻣﻪﺩﻧﯩﻴﻪﺕ ﮬﻪﺭﻛﯩﺘﻨﻰ ﻗﺎﻧﺎﺕ ﻳﺎﻳﺪﯗﺭﯗﺷﻘﺎ ﺋﺎﻛﺘﯩﭗ ﺭﻭﻝ ﺋﻮﻳﻨﯩﻐﺎﻥ .1940-ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ﺗﯩﻴﺎﺗﯩﺮ ﺋﯚﻣﯩﻜﯩﺪﻩ ﺋﺎﺭﺳﺖ ،ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺗﭽﻰ ﺭﯦﮋﯨﺴﻮﺭ ،ﺩﯨﻜﺮﺍﺗﻮﺭ ،ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﻰ ﯞﻩ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﺑﯚﻟﯩﻤﻨﯩﯔ ﻣﯘﺩﯨﺮﻯ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ.ﺋﯜﭺ ﯞﯨﻼﻳﻪﺕ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﻰ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﯩﺪﻩ ﮬﻪﺭﺑﯩﻲ ﻣﯘﺧﺒﯩﺮ ﯞﻩ" ﻛﯜﺭﻩﺵ"،"ﺋﯩﺘﺘﯩﭙﺎﻕ "ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﮔﯧﺰﯨﺖ -ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﺪﺍ ﻣﯘﮬﻪﺭﺭﯨﺮ ،ﺑﺎﺵ ﻣﯘﮬﻪﺭﯨﺮ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ .1957-ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ 1963-ﻳﯩﻠﯩﻐﯩﭽﻪ ﺋﺎﭘﺘﯘﻧﯘﻡ ﺭﺍﻳﯘﻧﻠﯘﻕ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ -ﺳﻪﻧﺌﻪﺕ ﭼﯩﻠﻪﺭ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻤﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﺋﺎﯞﯨﻦ ﺭﻩﺋﯩﺴﻰ ،ﺟﯘﯕﮕﻮ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﯩﻼﺭ ﺟﻪﻣﻴﯩﺘﻰ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺷﯚﺑﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﻛﻪﺳﭙﯩﻲ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . FI[4?@  
ﺯﯗﻧﯘﻥ ﻗﺎﺩﯨﺮ ﻛﯩﭽﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ﺧﻪﻟﻖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻠﯩﺮﻯ ﯞﻩ ﭼﯚﭼﻜﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ،ﻣﻪﺩﺩﺍﻻﺭﻧﯩﯔ ﻗﯩﺴﺴﻪ ﯞﻩ ﺟﻪﯕﻨﺎﻣﯩﻠﺮﯨﻨﻰ ﺑﯧﺮﯨﻠﯩﭗ ﺋﺎﯕﻠﯩﺪﻯ .ﺋﯘ ﺳﺎﯞﺍﺗﻰ ﭼﯩﻘﯩﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪﻧﻼ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭﮔﻪ ﻗﯩﺰﯨﻘﯩﭗ ، ﻧﺎﯞﺍﺋﻰ ، ﻣﻪﺷﺮﻩﭘﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻛﯩﺘﺎﭘﻠﯩﺮﻧﻰ ﺋﻮﻗﯘﺷﻘﺎ ﻛﯩﺮﯨﺸﺘﻰ .ﻛﯧﻴﻨﭽﻪ " ﺷﺎﮬﻨﺎﻣﻪ "، ﮔﯘﻟﺴﺘﺎﻥ"ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﯘﻧﯘﺷﺘﻰ .ﺭﯗﺱ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﻰ ﻛﯩﻠﺴﺴﯩﻜﻠﯩﺮﻧﯩﯔ ﯞﻩ ﺋﯘﻟﯘﻍ ﭘﻮﺭﯗﻟﯧﺘﺎﺭﯨﻴﺎﺕ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﺴﻰ ﻣﺎﺭﻛﯩﺴﯩﻢ ﮔﻮﺭﻛﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺗﺎﺭ ﯞﻩﺋﯚﺯﺑﯩﻚ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﻪ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻧﻰ ،ﺳﻪﺩﯨﺮﺩﯨﻦ ﺋﻪﻳﻨﻰ ، ﺋﯚﻣﻪﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﯩﺪﻯ ﯞﻩ ﻧﯘﺭ ﺋﯩﺴﺮﺍﺋﯩﻠﻨﯩﯔ ﺭﻭﻣﺎﻥ ،ﭘﻮﯞﺳﺖ ،ﮬﯧﻜﺎﻳﻠﺮﯨﻨﻰ ﺋﻮﻗﯘﭖ ﭼﯩﻘﺘﻰ .ﺩﯦﻤﻪﻙ ،ﺯﯗﻧﯘﻥ ﻗﺎﺩﯨﺮﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﯩﺘﻰ ﺧﻪﻟﻖ ﺋﯧﻐﯩﺰ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﻰ ،ﯞﻩ ﻛﯩﻠﺴﺴﯩﻚ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﺧﻪﻟﻘﻠﯩﺮﻧﯩﯔ ﺋﯩﻠﻐﺎﺭ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﻰ ﺗﻪﺳﯩﺮﺩﻩ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﺪﻯ . >LN% Y0  
ﺯﯗﻧﯘﻥ ﻗﺎﺩﯨﺮﻯ 1936-ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺗﻜﻪ ﻛﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ ،50ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﻛﯚﭘﺮﻩﻙ ﯞﺍﻗﯩﺖ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ "ﭼﯧﻨﯩﻘﯩﺶ "، "ﻏﯘﻧﭽﻪﻡ " ،"ﺧﺎﺗﯩﺮﯨﻠﻪﺭ " ،"ﻣﻪﺳﻪﻝ ﯞﻩ ﭼﻮﭼﻪﻛﻠﻪﺭ "،ﺯﯗﻧﯘﻥ ﻗﺎﺩﯨﺮ " ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻛﯩﺘﺎﭘﻠﯩﺮﻯ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻚ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﯜﺯ ﻛﯚﺭﯛﺷﻜﻪﻥ .ﺋﯘ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﻪﺕ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﺗﺎﺭ ﻣﯘﮬﯩﻢ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﺗﺎﺭ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﻠﯩﻪﺭ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﻏﺎ ﻗﻮﻳﯘﻟﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮﻣﯘﻧﭽﻪ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ﺋﯩﺠﺎﺩ ﻗﯩﻠﺸﯩﺘﯩﻦ ﺳﯩﺮﺕ ، ﻣﺎﺭﻛﺴﯩﻢ ﮔﻮﺭﻛﯩﻴﻨﯩﯔ " 'ﺋﺎﺭﺧﯩﭗ ﺑﻮﯞﺍ ﯞﻩ ﻟﯩﻴﻮﻧﻜﺎ " ،ﺳﯧﯟﯨﺖ ﺗﺎﺗﺎﺭ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﯩﺴﻰ ﺋﺎﺩﯨﻞ ﻛﻮﺗﻮﻳﻨﯩﯔ" ﺗﺎﭘﺸﯘﺭﻟﯩﻤﯩﻐﺎﻥ ﺧﻪﺗﻠﻪﺭ" ،ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﻗﺎﺯﺍﻕ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﭽﯩﻠﯩﺮﯨﺪﻥ ﺑﯩﺮﻯ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺗﺎﯕﺠﺎﺭﯨﻘﯩﻨﯩﯔ " ﮔﯘﻧﺪﯨﭙﺎﻱ "ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﭘﻮﯞﯦﺴﺖ ،ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ،ﮬﯧﻜﺎﻳﻠﯩﺮﻧﻰ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﻪ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﻮﻧﯘﺷﺘﯘﺭﺩﻯ .ﺑﯩﺮﻣﯘﻧﭽﻪ ﭼﯚﭼﻪﻙ ،ﻗﻮﺷﺎﻕ ، ﻣﺎﻗﺎﻝ -ﺗﻪﻣﺴﯩﻠﻠﻪﺭﻧﻰ ﺗﻮﭘﻼﭖ ﺋﯧﻼﻥ ﻗﯩﻠﺪﻯ .ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺷﯘ ﻳﯩﻠﻼﺭ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺋﯧﻼﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ،ﺋﯚﺯ ﺩﻩﯞﻩﺭﻧﯩﯔ ﺋﻠﻐﺎﺭ ﺳﯧﻴﺎﺳﯩﻲ ،ﺋﯧﺴﺘﯧﯩﺘﯩﻚ ﻗﺎﺭﺍﺷﻠﯩﺮﻯ ﺳﯧﯖﺪﯗﺭﯗﻟﮕﻪﻥ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻲ ﺋﻮﺑﺰﻭﺭﻻﺭ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻚ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺧﯧﻠﻰ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻗﻮﺯﻏﯘﻏﺎﻧﺪﻯ . YOC@  
ﺋﺎﺯﺍﺗﻠﯩﻘﺘﯩﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺯﯗﻧﯘﻥ ﻗﺎﺩﯨﺮﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺕ ﻗﯩﺰﻏﯩﻨﻠﯩﻘﻰ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺋﺎﺷﺘﻰ ، ﻣﺎﺭﻛﯩﺴﯩﺰﻣﻠﯩﻖ ﺳﺎﻧﺌﻪﺕ ﺗﻪﻟﯩﻤﻪﺗﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯧﻨﻘﯩﻼﺑﯩﻲ ﺭﯦﺌﺎﻟﯩﺰﯨﻤﻠﯩﻖ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺕ ﺋﯘﺳﯘﻟﻰ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﯩﻨﻰ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﻛﻪﯓ ﯞﻩ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺋﯜﻧﯜﻣﻠﯜﻙ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺕ ﺯﯦﻤﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻪﻣﻨﯩﻠﯩﺪﻯ . ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯘ ﺋﻮﻥ ﻳﯩﻠﻐﺎﻳﻪﺗﻤﯩﮕﻪﻥ ﻗﯩﺴﻘﺎ ﯞﺍﻗﯩﺖ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ،ﺳﻪﺯﮔﯜﺯﻩﺷﺖ ﺧﺎﺭﻩﺗﻜﺘﯧﺮﻟﯩﻚ ﺑﯩﺮ ﺭﻭﻣﺎﻥ( ﺋﻪﭘﺴﯘﺳﻜﻰ ،ﺑﯘ ﺭﻭﻣﺎﻥ ﻣﻪﺩﻧﯩﻴﻪﺕ ﺋﯩﻨﯩﻘﯩﻼﺑﯩﻨﯩﯔ ﻗﺎﻻﻳﻤﯩﻘﺎﭼﯩﯩﻘﯩﺪﺍ ﻳﻮﻗﺎﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ) ﺋﯜﭺ ﺩﺭﺍﻣﺎ ،ﺑﯩﺮ ﻛﯩﻨﻮ ﺳﯧﻨﺎﺭﯨﻴﯩﺴﻰ ﯞﻩ ﺋﻮﻧﻐﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﮬﯧﻜﺎﻳﻪ ﻳﯧﺰﯨﭗ ،ﺳﻮﺗﺴﯩﻴﺎﻟﯩﺴﯩﺘﯩﻚ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﯩﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﺭﺍﯞﺍﺟﻠﯩﻨﯩﺸﯩﻨﻰ ﻛﯚﺭﻧﻪﺭﻟﯩﻚ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ ﺳﯜﺭﮔﻪﻥ . U<-x<`.V4  
ﺯﯗﻧﯘﻥ ﻗﺎﺩﯨﺮﻯ ﻳﺎﺷﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﯚﺳﯜﭖ ﻳﯧﺘﯩﻠﯩﺸﯩﯩﮕﻪ ، ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﺳﯧﭙﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﺎﻻﻧﺖ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺮﻧﻰ ﺑﺎﻳﻘﺎﺵ ،ﺗﻪﺑﯩﻴﯩﻠﻪﺷﻜﻪ ﺗﻮﻟﯩﻤﯘ ﻛﯚﯕﯜﻝ ﺑﯚﻟﮕﻪﻥ .ﺋﺎﺗﻐﻠﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺷﺎﺋﯩﺮﻯ ﺗﯧﻴﯩﭙﺠﺎﻥ ﺋﯧﻠﯩﻴﯘﯞ ، ﺋﺎﺗﺎﻏﻠﯩﻖ ﻗﺎﺯﺍﻕ ﺷﺎﺋﯩﺮﻯ ﻗﯘﺭﻣﺎﻥ ﺋﻪﻟﯩﮕﻪ ﺋﻮﺧﺸﺎﺵ ﺗﺎﻻﻧﺖ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺮﻧﯩﯔ ﺑﺎﻳﻘﯩﻠﯩﺸﻰ ،ﺋﯚﺳﯜﭖ ﻳﯧﺘﯩﻠﯩﺸﯩﺪﻩ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﻰ ﺯﯗﻧﯘﻥ ﻗﺎﺩﯨﺮﻧﯩﯔ ﻳﯧﺘﻪﻛﻠﯩﺸﻰ ﯞﻩ ﻳﺎﺭﺩﯨﻤﻰ ﻣﯘﮬﯩﻢ ﺭﻭﻝ ﺋﻮﻳﻨﯩﻐﺎﻥ .ﺋﯘ ﺋﯚﺯﻧﯩﯔ ﭘﯜﺗﯜﻥ ﺯﯦﮭﯩﻦ -ﭘﺎﺭﺍﺳﯩﺘﻨﻰ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻨﯩﯔ ﻛﯚﭖ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﯩﻚ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺕ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺑﯧﻐﯩﺸﻠﯩﻐﺎﻥ . 5-2YT5  
ﺋﺎﺗﺎﻏﻠﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﯩﺴﻰ ، ﺩﺭﺍﻣﺎﺗﯘﺭﮒ ،ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﭘﺮﻭﺯﯨﺴﻰ ﯞﻩ ﺩﺭﺍﻣﺎﺗﻮﺭﮔﯩﻴﯩﺴﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﭽﯩﻠﯩﺮﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺯﯗﻧﯘﻥ ﻗﺎﺩﯨﺮ 1989-ﻳﯩﻠﻰ - 9ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ -24-ﻛﯜﻧﻰ ﻛﯧﺴﻪﻝ ﺳﻪﯞﻩﺑﻰ 77 ﻳﯧﺸﯩﺪﺍ ﯞﺍﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﺪﻯ .ﺋﯘﻧﯩﯔ ﯞﺍﭘﺎﺗﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﭼﻮﯓ ﻳﻮﻗﯘﺗﯘﺵ ، ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﮬﻪﺭ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﻰ ﺋﯜﭼﯜﻧﻤﯘ ﺯﻭﺭ ﻳﻮﻗﯘﺗﯘﺵ .ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﺋﻪﺩﺑﯩﻴﺎﺗﻨﯩﯔ ﻗﯩﻤﻤﻪﺗﻠﯩﻚ ﺑﺎﻳﻠﯩﻘﻰ ﺑﻮﻟﯘﺵ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ،ﺟﯘﯕﺨﯘﺍ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﻣﻪﺩﻧﯩﻴﻪﺕ ﺧﻪﺯﯨﻨﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﭘﺎﺭﻻﻕ ﮔﯚﮬﻪﺭ ، ﺷﯘﯕﺎ ،ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻧﺎﻡ -ﺷﻪﺭﭘﻰ ﺋﯚﺯ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﮕﻪ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻨﯩﯔ ﮬﻪﺭ ﻣﯩﻠﻠﻪﺕ ﺋﻪﺩﯨﺒﯩﻴﺎﺗﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﺳﻪﮬﯩﭙﯩﺴﯩﺪﻩ ﻣﻪﯕﮕﯜ ﭼﺎﻗﻨﺎﭖ ﺗﯘﺭﺩﯗ . .@F. ^nKSw  
fsKg  
sl1g)g  
VL0,_G  
—————————— J%k* lvG  
EO+XX+\  
l<Def#<  
ﺋﯘﻟﯘﻍ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﮭﺎﻟﻰ |*|P%`Rv7  
1Si%.^$0oL  
E'`&]8C(  
ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺋﯘﻧﯩﯟﯦﺮ ﺳﯩﺘﯩﯧﺘﻨﯩﯔ ﻣﻮﻝ ﻣﯧﯟﯨﻠﯩﻚ ﭘﺮﻭﻓﯧﺴﺴﻮﺭﻯ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﻪﺩﻩﻧﻴﯩﺘﻰ ﯞﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻰ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯘﺳﯘﺵ ﺧﺎﺭﺍﻛﺘﯧﺮﻟﯩﻖ ﺋﯩﻠﻤﻰ ﻣﯘﯞﻩﭘﭙﻪﻗﯩﻴﻪﺕ ﮬﻪﻡ ﺑﻪﺩﯨﺌﻰ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺕ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﭼﯧﻠﻘﺎﺭﻟﯩﻖ ﺋﯘﺗﯘﻗﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺷﯘﮬﺮﻩﺕ ﻗﺎﺯﺍﻧﻐﺎﻥ ﻣﻪﺷﮭﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻢ ، ﺗﺎﻻﻧﺘﻠﯩﻖ ﺋﻪﺩﯨﺐ ،ﺗﯘﮬﭙﯩﻜﺎﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﭽﻰ ، ^S6s,^  
ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ 1933-ﻳﯩﻠﻰ 9-ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 28-ﻛﯘﻧﻰ ﺋﺎﺗﯘﺷﻨﯩﯔ ﻣﻪﺷﮭﻪﺩﻛﻪ ﺗﯘﺗﺎﺵ ﺑﺎﻏﺌﯧﺮﯨﻖ ﻛﻪﻧﺘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﻗﯘﻣﯘﺷﻠﯘﻕ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺪﻩ ﺩﯗﻧﻴﺎﻏﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ،ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺴﻤﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ، ﺋﺎﻧﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺴﻤﻰ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﯩﻢ ﺋﯩﺪﻯ ، ﺋﺎﺗﺎ-ﺋﺎﻧﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﻳﯧﮕﺎﻧﻪ ﭘﻪﺭﺯﻩﻧﺘﻰ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭﮔﻪ ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺭﺯﯗﺳﻰ ﺑﯘﻳﯩﭽﻪ ( ﺷﯘﻛﯩﺮﯨﻠﻼ ) ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺕ ﻗﯘﻳﯘﻟﻐﺎﻥ ، =
m K@Q9K  
ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺩﺍﺩﺍ ﺗﻪﺭﻩﭖ ﺑﻮﯞﯨﺴﻰ ﺋﯩﺒﺮﺍﮬﯩﻢ ﮬﺎﺟﯩﻢ 1910-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰﯨﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﯩﺴﺴﯩﻖ ﻛﯘﻝ ﺑﯘﻳﺪﯨﻜﻰ ﻗﺎﺭﺍﻗﻮﻝ ﺷﻪﮬﯩﺮﮔﻪ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﻣﻪﻣﺘﯩﻤﯩﻦ ﮬﺎﺟﯩﻤﺪﯨﻦ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺧﯘﺭﯗﻡ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﺎﺷﻘﯘﺭﻏﺎﻥ ، ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ( ﺋﯘﻛﺘﻪﺑﯩﺮ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﻰ ) ﻧﯩﯔ ﺋﺎﻟﺪﻯ-ﻛﻪﻳﻨﯩﺪﻩ ﻗﺎﺭﺍﻗﻮﻝ ، ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺘﻠﻪﺭ ﺩﻩ ﺋﯘﻗﯘﻏﺎﻥ ،ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﯩﻢ ﺋﺎﺗﯘﺵ ﺗﯘﺭﻛﯘﻟﻠﯘﻙ ﺧﯘﺟﺎ ﻗﺎﺳﯩﻢ ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺑﺎﻳﻨﯩﯔ ﻳﻪﺗﺘﯩﻨﺠﻰ ﭘﻪﺭﺯﻩﻧﺘﻰ ، ﺷﯘﻧﺪﺍﻗﻼ ﺑﯩﺮﺩﯨﻦ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺰﻯ ﺋﯩﺪﻯ ، ﺧﯘﺟﺎ ﻗﺎﺳﯩﻤﺒﺎﻱ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﻰ ﺋﻪﻳﻨﻰ ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﻪﻧﺠﺎﻥ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪﻩ ﺋﯘﻟﺘﯘﺭﺍﻗﻠﯩﺸﯩﭗ ﺳﻮﺩﺍ-ﺗﯩﺠﺎﺭﻩﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺷﯘﻏﯘﻟﻼﻧﻐﺎﻥ . 1920-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻧﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﮬﯧﻴﺖ ﮬﺎﺭﭘﯩﺴﯩﺪﺍ ﺧﯘﺟﺎ ﻗﺎﺳﯩﻤﺒﺎﻱ ﺋﺎﻳﺎﻟﻰ ﯞﻩ ﺑﺎﻟﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﭘﺎﺭﺍﯕﻠﯩﺸﯩﭗ ﺋﯘﻟﺘﯘﺭﯗﭖ ﻗﯩﺰﻯ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﻐﺎ ﻧﺎﺱ ﺧﺎﻟﺘﯩﺴﯩﻨﻰ ﻛﯘﺗﯘﺭﯗﭖ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺋﻪﺗﺮﺍﭘﺘﯩﻜﻰ ﻧﺎﺱ ﺳﺎﺗﻘﯘﭼﯩﻨﯩﯔ ﺋﯘﻳﯩﺪﯨﻦ ﻧﺎﺱ ﺋﻪﻛﯩﻠﯩﺸﻜﻪ ﺑﯘﻳﺮﯗﻏﺎﻥ ، ﺷﯘ ﺋﺎﺭﯨﺪﺍ ﺋﻪﻧﺠﺎﻥ- ﻗﻮﻗﺎﻥ ﻗﯩﺸﻼﻗﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﭘﺎﺋﺎﻟﯩﻴﻪﺕ ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺗﯘﺭﻩﺟﺎﻥ ﺑﺎﺳﻤﯩﭽﯩﻠﯩﺮﻯ ﺧﯘﺟﺎ ﻗﺎﺳﯩﻤﺒﺎﻳﻨﯩﯔ ﮬﻮﻳﻠﯩﺴﯩﻐﺎ ﺑﺎﺳﺘﯘﺭﯗﭖ ﻛﯩﺮﯨﭗ ﺧﯘﺟﺎ ﻗﺎﺳﯩﻤﺒﺎﻳﻨﻰ ﺋﺎﻳﺎﻟﻰ ﯞﻩ ﺋﺎﻟﺘﻪ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﻮﺷﯘﭖ ﺋﻮﻗﻘﺎ ﺗﯘﺗﯘﭖ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ ،ﺑﯘ ﻗﺎﻧﻠﯩﻖ ﭘﺎﺟﯩﺌﻪﺩﻩ ﭘﻪﻗﻪﺕ ﻧﺎﺱ ﺳﯧﺘﯟﺍﻟﻐﯩﻠﻰ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﻼ ﺋﺎﻣﺎﻥ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ،،،، o>*-?#-V  
ﻗﺎﺭﺍﻗﻮﻟﺪﺍ ﺗﯘﺭﯗﭖ ﺑﯘ ﭘﺎﺟﯩﺌﻪﺩﯨﻦ ﺧﻪﯞﻩﺭ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ ﺋﯩﺒﺮﺍﮬﯩﻢ ﮬﺎﺟﯩﻢ ﺗﯘﻗﻘﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻖ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﯨﺘﻰ ﺑﯘﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﻗﺎﺭﺍ ﻳﯩﺘﯩﻢ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺑﯘ ﻳﺎﻟﻐﯘﺯ ﻗﯩﺰﻧﻰ ﺋﻪﻧﺠﺎﻧﺪﯨﻦ ﻗﺎﺭﺍﻗﻮﻟﺪﯨﻜﻰ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﮕﻪ ﻳﺎﻧﺪﯗﺭﯗﭖ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻠﻪﭖ ، ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﺎﻥ ، ﻛﯧﻴﻨﭽﻪ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮﻧﻪﯞﺭﻩ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﻨﻰ ﺑﯩﺮ-ﺑﯩﺮﯨﮕﻪ ﭼﯧﺘﯩﭗ ﻗﯘﻳﻐﺎﻥ ، Ds5.KZ  
ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻥ 1920-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﻗﺎﺭﺍﻗﻮﻝ ، ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺘﻠﻪﺭﺩﻩ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ ، ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯ ﺑﯘﺟﻪﺭﻳﺎﻧﺪﺍ ﺑﻮﻟﺸﯩﯟﯨﻜﯩﺰﻣﻨﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﮔﻪ ﺧﯧﻠﻰ ﭼﯘﯕﻘﯘﺭ ﺋﯘﭼﯩﺮﻏﺎﻥ ، 1930-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻧﯩﯔ ﺑﯧﺸﯩﺪﺍ ﺋﯩﺒﺮﺍﮬﯩﻢ ﮬﺎﺟﯩﻢ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﻰ ﺋﺎﺗﯘﺷﻘﺎ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ، ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﯨﻢ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﯩﻤﻤﯘ ﺑﯩﺮﮔﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ، 1933-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ . 1933-ﻳﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻯ ﯞﻩ 1934-ﻳﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮﻯ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻧﻰ ﻣﻪﺭﻛﻪﺯ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﮬﺎﻟﺪﺍ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﻠﻐﺎﻥ ﺳﯩﻴﺎﺳﻰ ، ﮬﻪﺭﺑﻰ ﻛﯘﭼﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﻗﺎﻧﻠﯩﻖ ﻛﯘﺭﻩﺷﻠﯩﺮﻯ ﺧﯘﺟﯩﻨﯩﻴﺎﺯ ﮬﺎﺟﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺳﯩﺘﺎﻟﯩﻦ ﮬﯘﻛﯘﻣﯩﺘﯩﻨﻰ ﯞﺍﺳﺘﻪ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﺸﯩﻢ ﺗﯘﺯﯗﺷﻰ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺋﺎﺧﯩﺮﻻﺷﻘﺎﻥ ، ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺪﻩ 1934-ﻳﯩﻠﻰ ﻳﺎﺯﺩﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﻣﻪﮬﻤﯘﺕ ﺷﯩﺠﺎﯓ ﺟﻪﻧﯘﺑﻰ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﮬﻪﺭﺑﻰ ﮔﺎﺭﻧﯩﺰﻭﻧﻨﯩﯔ ﻣﯘﺋﺎﯞﯨﻦ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪﺍﻧﻰ ، ﻟﻴﯘﺑﯩﻦ ﺑﺎﺵ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪﺍﻧﻰ ﺳﺎﻻﮬﻴﺘﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﮔﻪ ﻗﺎﺭﺍﺷﻠﯩﻖ ﺷﻪﮬﻪﺭ ، ﻧﺎﮬﯩﻴﻠﻪﺭﻧﻰ ﺑﺎﺷﻘﯘﺭﯗﺷﻘﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻥ ،ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺭﺋﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﯩﺒﺮﺍﮬﯩﻢ ﺧﯘﻧﺠﯩﺮﺍﭖ ﺋﯧﻐﯩﺰﯨﺪﺍ ﺗﺎﻣﻮﮊﻧﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﻘﻰ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ، ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺳﻪﯞﻩﺏ ﺗﯘﭘﻪﻳﻠﯩﺪﯨﻦ 1835-ﻳﯩﻠﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﯩﺒﺮﺍﮬﯩﻢ ﺋﺎﻳﺎﻟﻰ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﯩﻢ ﯞﻩ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻳﺎﺷﻠﯩﻖ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭﻧﻰ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻟﻴﯘﺑﯩﻨﻨﯩﯔ ﻳﺎﺭﺩﯨﻤﯩﺪﻩ ﻗﺎﺭﺍ ﻣﺎﺷﯩﻨﺎ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﻰ . ( ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﯘﻳﯘﺷﻤﯩﺴﻰ )ﺩﺍ ﺳﺎﻧﺎﻳﻰ ﻧﻪﭘﯩﺴﻪ ﺧﯩﺰﻣﯩﺘﯩﮕﻪ ﭘﺎﺋﺎﻝ ﻗﺎﺗﻨﯩﺸﯩﭗ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ . ﺋﯘﺯﺍﻕ ﺋﯘﺗﻤﻪﻱ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﯩﺒﺮﺍﮬﯩﻢ ﺋﯘﻟﻜﯩﻠﯩﻚ ﻣﺎﻟﯩﻴﻪ ﻧﺎﺯﺍﺭﯨﺘﯩﺪﻩ ﺟﯘﺑﯩﯔ ، ( ﻣﺎﯞﺯﯦﻤﯩﻦ ) ﻧﯩﯔ ﻳﯧﻨﯩﺪﺍ ﻣﯘﭘﻪﺗﺘﯩﺶ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ ، 1937-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﭼﯘﭼﻪﻙ ﻣﺎﻟﯩﻴﻪ ﺋﯩﺪﺍﺭﯨﺴﮕﻪ ﺑﺎﺷﻠﯩﻖ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﻪﻧﮕﻪﻥ ، ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﯩﻢ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻏﯘﻟﺠﺎ ، ﺑﯘﻳﻨﻰ ﻛﯧﺴﯩﻚ ، ﻣﻪﮬﻪﻟﻠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺗﺎﻏﯩﺴﻰ ﺷﺎﻩ ﮬﺎﺟﯩﻤﻨﯩﯖﻜﯩﺪﻩ ﺑﯩﺮ ﻣﻪﺯﮔﯩﻞ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ ، ﻛﯧﻴﯩﻦ ﭼﯘﭼﻪﻛﻜﻪ ﺩﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﻗﯧﺸﯩﻐﺎ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﭘﺎﻟﺘﺎﺧﯘﻥ (ﭘﺎﻟﺘﺎﺑﺎﻳﯧﭗ) ﻧﯩﯔ ﻗﻮﺭﯗﺳﯩﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﻳﯩﻠﺪﻩﻙ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ ، 1939-ﻳﯩﻠﻰ ﺩﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﺧﯩﺰﻣﯩﺘﻰ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﯩﮕﻪ ﻳﯘﺗﻜﻪﻟﮕﻪﻧﺪﻩ ﺋﺎﺗﺎ-ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﯩﮕﻪ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ . 1939-ﻳﯩﻠﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻯ (ﻏﻪﺭﺑﻰ ﺯﺍﻝ) ﺩﯨﻜﻰ ﻳﯩﻐﯩﻨﻐﺎ ﻗﺎﺗﻨﺎﺷﻘﺎﻥ ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺑﺎﮬﻪﻧﻪ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯ ﺷﯧﯔ ﺳﯩﺴﻪﻱ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﻟﻐﺎ ﺋﯩﻠﯩﻨﯩﭗ ﺗﯘﺭﻣﯩﮕﻪ ﻗﺎﻣﺎﻟﻐﺎﻥ ، ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺩﻩﺳﻠﻪﭖ (ﺧﻮﺗﻪﻥ ﻣﻪﺳﭽﯩﺘﻰ ) ﺋﯘﺩﯗﻟﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﻮﺭﯗﺩﺍ ﺋﯘﻟﺘﯘﺭﻏﺎﻥ ، ﺋﯘ ﺩﻩﺳﻠﻪﭖ (ﺧﻮﺗﻪﻥ ﻣﻪﺳﭽﯩﺘﻰ )ﺋﯘﺩﯗﻟﺪﯨﻜﻰ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ ﺳﯩﻨﯩﭙﺘﺎ، ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﺎﻕ ﻣﻪﺳﭽﯩﺖ ﻗﻮﺭﻭﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ ﺳﯩﻨﯩﭙﺘﺎ ، ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺑﯘﻻﻕ ﺑﯧﺸﻰ ﻣﻪﮬﻪﻟﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﻰ 5-ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﺘﻪ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﺴﯩﮕﻪ ﺋﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ، ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﯩﻢ ﺑﯘ ﻗﻴﯩﻦ ﻛﯘﻧﻠﻪﺭﺩﻩ ﺗﯩﻜﻜﯘﭼﯩﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﻨﻰ ﻗﺎﻣﺪﯨﻐﺎﻥ ، JwdOdlL  
1944-ﻳﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﻣﻪﻟﯘﻡ ﺑﯩﺮ ﻛﯘﻧﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﻰ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﯩﺒﺮﺍﮬﯩﻢ ﺗﯘﻳﯘﻗﺴﯩﺰ ﺗﯘﺭﻣﯩﺪﯨﻦ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ، ﺋﯘﺯﯨﻨﯩﯔ ﺧﺎﺗﺎ ﻗﯘﻳﯘﭖ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯘ ﻛﯩﺸﻰ ﺷﯘ ﻛﯘﻧﯩﻼ ﺋﯘﻱ ﺑﯩﺴﺎﺗﯩﻨﻰ ﺳﯧﺘﯩﭗ ، ﯨﻮﺗﯘﻥ-ﺑﺎﻟﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﭘﻪﻳﺰﯨﯟﺍﺗﻘﺎ ﺗﻪﯞﻩ ﻗﻮﺷﺌﺎﯞﺍﺗﻠﯩﻖ ﺭﻭﺯﻯ ﺋﺎﺧﯘﻥ ﺩﯦﮕﻪﻥ ﮬﺎﺭﯞﯨﻜﻪﺷﻨﯩﯔ ﺋﯘﺳﺘﻰ ﻛﯩﮕﯩﺰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﯩﭙﯩﻠﻐﺎﻥ ﺋﺎﺕ ﮬﺎﺭﯞﯨﺴﯩﻨﻰ ﻛﯩﺮﺍ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻛﯧﭽﯩﻠﻪﭖ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﮔﻪ ﻗﺎﺭﺍﭖ ﻳﯘﻟﻐﺎ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ،، xvUa c  
ﺑﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ 95 ﻛﯘﻧﻠﯘﻙ ﺳﻪﭘﻪﺭ ، ﮔﯘﺩﻩﻙ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﺋﯧﻴﯩﺘﻘﺎﻧﺪﺍ ، ﺋﯘﺯ ﺧﻪﻟﻘﯩﻨﯩﯔ ﮬﺎﻳﺎﺗﻰ . ﺗﺎﺭﯨﻢ ﯞﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﭼﯘﻝ ﯞﻩ ﺑﯘﺳﺘﺎﻧﻠﯩﻘﻠﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﯟﺍﺳﺘﻪ ﺗﯘﻧﯘﺷﯘﺵ ﭘﯘﺭﺳﯩﺘﻰ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ . ﺋﻪﻳﻨﻰ ﭼﺎﻏﺪﯨﻜﻰ ، ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ- ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﻰ ﻳﻮﻟﻰ ﮬﺎﺯﯨﺮﻗﯩﺪﻩﻙ ﺗﺎﻍ ﺑﯘﻳﻼﭖ ﻗﯘﭖ-ﻗﯘﺭﯗﻕ ﭼﯘﻝ-ﺑﺎﻳﺎﯞﺍﻧﺪﺍ ﻣﺎﯕﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻳﻮﻝ ﺑﯘﻟﻤﺎﺳﺘﯩﻦ ﻳﯘﺭﺕ-ﺑﻮﺳﺘﺎﻧﻠﯩﻖ ﺋﺎﺭﻻﭖ ﻣﺎﯕﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﺎﯞﺍﺕ ﻳﻮﻝ ﺋﯩﺪﻯ ، ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﯩﯟﻯ ﺋﺎﺩﻩﺕ ﺑﯘﻳﯩﭽﻪ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﻳﯘﺭﺗﻼﺭﺩﺍ ﻧﯘﯞﻩﺕ ﺑﯘﻳﯩﭽﻪ ﮬﻪﭘﺘﯩﻨﯩﯔ ﮬﻪﺭﻛﯘﻧﻰ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﯘﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯘﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﺋﯘﻻﺭ ﮬﻪﺭ ﻛﯘﻧﻰ ﺩﯦﮕﯘﺩﻩﻙ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻛﯘﺭﯗﭖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯘﺭﻣﯘﺷﯩﻨﻰ ﻛﯘﺯﯨﺘﯩﭗ ﻣﺎﯕﻐﺎﻥ ، ﺑﯘ ﺳﻪﭘﻪﺭ ﯞﻩ ﺳﻪﭘﻪﺭ ﺗﻪﺳﯩﺮﺍﺗﻠﯩﺮﻯ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﮬﺎﻳﺎﺗﯩﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﻤﻤﻪﺗﻠﯩﻚ ﺑﺎﻳﻠﯩﻖ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ . XQtgQF/rv  
ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺗﯘﻝ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﭼﻮﯓ ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﺋﺎﻧﺎﺭﺧﺎﻥ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ (ﺟﺎﻧﻘﻮﺭﻏﺎﻥ) ﺩﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﻮﺭﯗﺩﺍ ﺗﯘﺭﺩﯨﻐﺎﻥ ﺑﯘﻟﻐﺎﭼﻘﺎ . ﺋﯘﻻﺭ ﺋﯘﺩﯗﻝ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﮔﻪ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺷﯘ ﻳﻪﺭﮔﻪ ﭼﯘﺷﻜﻪﻥ ، ﺷﯧﯔ ﺳﯩﺴﻪﻱ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﯞﯗﺟﯘﯕﺸﯩﻨﻨﯩﯔ ﮬﻮﻗﯘﻕ ﺋﯘﺗﻜﯘﺯﯞﯨﻠﯩﺶ ﭘﻪﻳﺘﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﻗﺎﻻﻳﻤﯩﻘﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻖ ﺗﯘﭘﻪﻳﻠﻰ ﺭﺍﺳﺘﺘﯩﻨﻼ ﺧﺎﺗﺎ ﻗﯘﻳﯘﭖ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪﻥ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﯩﺒﺮﺍﮬﯩﻢ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﮔﻪ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﻛﯘﻧﻨﯩﯔ ﺋﻪﺗﯩﺴﻰ ﻗﯘﻟﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ، ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﯩﻢ ﮬﯧﻴﯩﺘﻜﺎﻩ ﺟﺎﻣﻪﺳﻰ ﻳﯧﻨﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯩﻨﺎﻳﯩﺘﯩﻠﻼ ﺋﻪﭘﻪﻧﺪﻯ ﻣﻪﺳﺌﯘﻟﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺩﻭﺭﯨﺨﺎﻧﯩﺪﺍ ﺩﻭﺭﺍ ﻳﺎﺳﺎﺵ ﺧﯩﺰﻣﯩﺘﯩﮕﻪ ﺋﯘﺭﯗﻧﻼﺷﻘﺎﻥ ، ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﯩﻢ 12-13 ﻳﺎﺷﻠﯩﻖ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﻰ ﮬﯧﻴﯩﺘﻜﺎﻩ ﻣﻪﺳﭽﯩﺘﻨﯩﯔ ﻣﯘﺩﻩﺭﺭﯨﺴﻰ ﺩﻭﻙ ﻗﺎﺭﯨﮭﺎﺟﯩﻤﻨﯩﯔ ﺷﺎﮔﯩﺮﺗﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﺭﯗﺳﯘﻝ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎ ﺩﯨﻨﻲ ﺗﻪﻟﯩﻢ ﺋﯧﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ،،،،،،،،،، y" #_27yH  
1946-ﻳﯩﻠﻰ( ﺋﯘﭺ ﯞﯨﻼﻳﻪﺕ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﻰ ﯞﺍﻗﯩﺘﻠﯩﻖ ﮬﯘﻛﯘﻣﯩﺘﻰ) ﺑﯩﻠﻪﻥ ﮔﯘﻣﯩﻨﺪﺍﯓ ﮬﯘﻛﯘﻣﯩﺘﻰ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﺘﻪ ﺗﯘﺯﮔﻪﻥ ( 11 ﻣﺎﺩﺩﯨﻠﯩﻖ ﺑﯧﺘﯩﻢ ) ﻧﯩﯔ ﺭﻭﮬﯩﻐﺎ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪﻥ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﻗﺎﺗﺎﺭﯨﺪﺍ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺩﺍﺩﯨﺴﯩﻤﯘ ﺗﯘﺭﻣﯩﺪﯨﻦ ﻗﯘﯨﻴﯟﯦﺘﯩﻠﮕﻪﻥ P"R_u]9{  
، ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺩﯨﻨﻲ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪﻧﻰ ﻗﺴﻘﺎ ﻣﯘﺩﺩﻩﺕ ﺋﺎﻟﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ . 1950-ﻳﯩﻠﯩﻐﯩﭽﻪ ﻧﻪﺯﻩﺭ ﺑﺎﻏﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﺩﺍﺭﯨﻠﻤﯘﺋﻪﻟﻠﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺋﯘﺗﺘﯘﺭﺍ ﺳﯩﻨﯩﭙﯩﺪﺍ 4 ﻳﯩﻞ ﺋﯘﻗﯘﻏﺎﻥ ، :\1*yKk  
1950-ﻳﯩﻠﻰ ﻏﻪﺭﺑﻰ ﺷﯩﻤﺎﻝ ﻳﺎﺷﻼﺭ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻤﯩﺴﻰ ﯸﻪ ﺋﯘﻗﯘﻏﯘﭼﯩﻼﺭ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻤﯩﺴﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﺘﯩﻴﻐﺎ ﯞﻩﻛﯩﻞ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﻗﺎﺗﻨﺎﺷﻘﺎﻥ ، ﻳﯩﻐﯩﻨﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺷﯩﺌﻪﻥ ، ﺑﯧﻴﺠﯩﯔ ،ﺗﯩﻴﻪﻧﺠﯩﻦ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺷﻪﮬﻪﺭﻟﻪﺭﺩﻩ ﺋﯧﻜﯘﺳﻜﯘﺭﺳﯩﻴﻪﺩﻩ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ، 1950-ﻳﯩﻠﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻯ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﯩﺪﯨﻜﻰ ﺳﺎﺑﯩﻖ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺋﯩﻨﯩﺴﺘﯩﺘﯘﺗﯩﻨﯩﯔ ﺑﯩﺌﻮ-ﺧﻤﯩﻴﻪ ﻓﺎﻛﯘﻟﺘﯧﺘﯩﻐﺎ ﺋﯘﻗﯘﺷﻘﺎ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ، 1952-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘﻗﯘﺵ ﭘﯘﺗﺘﯘﺭﯗﭖ، ﻣﻪﻛﺘﻪﺑﻨﯩﯔ ﺋﯘﺯﯨﮕﻪ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﻠﯩﻘﻘﺎ ﺗﻪﻗﺴﯩﻢ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ، ﺷﯘ ﻳﯩﻠﻰ ﺟﯘﯕﮕﯘ ﻛﻮﻣﻤﯘﻧﯩﺴﺘﯩﻚ ﭘﺎﺭﺗﯩﻴﺴﯩﮕﻪ ﺋﻪﺯﺍ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ، F\<y;a<  
ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﺘﻪ ﺑﯩﺮ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ، ﺋﯘﺳﯘﻣﻠﯘﻛﻠﻪﺭ ﻓﯩﺰﯨﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﺴﻰ ، ﺋﯘﺳﯘﻣﻠﯘﻛﻠﻪﺭ ﭘﺎﺗﺎﻟﻮﮔﯩﻴﺴﻰ، ﮬﺎﺷﺎﺭﻩﺗﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻖ ، ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺩﻩﺭﺳﻠﻪﺭﮔﻪ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﺎﻥ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﻰ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ ، ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺗﻪﺭﻩﭘﺘﯩﻦ ﻓﯩﺰﯨﻜﺎ ، ﻣﺎﺗﯧﻤﺎﺗﻜﺎ ، ﺑﯩﺌﻮﻟﻮﮔﯩﻴﻪ ، ﺧﯩﻤﯩﻴﻪ ﯞﻩ ﺋﺎﮔﺮﺍﻧﻮﻣﯩﻴﻪ ﺳﯩﻨﯩﭙﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ، ﻣﺎﺭﻛﯩﺴﯩﺰﯨﻢ ﺋﺎﺳﺎﺳﻠﯩﺮﻯ ، ، ﭘﻪﻟﺴﻪﭘﻪ ، ﺩﻩﺭﺳﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯘﺗﻜﻪﻥ . ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﯘ ﺋﻪﻣﺪﯨﻼ 19 ﻳﺎﺷﻘﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻧﺪﻯ ، ﺋﯘ ﺩﻩﺭﺱ ﻣﯩﻘﺪﺍﺭﻯ ﺑﻪﻙ ﻛﯘﭖ ﯞﻩﺯﯨﭙﻪ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﺑﯘﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﭼﺎﺭﭼﺎﭖ ﺋﺎﻏﯩﺮﯨﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ، ﺷﯘ ﺳﻪﯞﻩﺑﺘﯩﻦ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﮔﻪ ﺋﺎﺗﺎ-ﺋﺎﻧﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﻗﯧﺸﯩﻐﺎ ﺩﺍﯞﺍﻻﻧﻐﯩﻠﻰ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺋﺎﺗﯘﺵ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﯧﺮﻏﯩﺰﯨﺴﺘﺎﻥ ﭼﯧﮕﯩﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﮔﯘﺯﻩﻝ ﺗﯘﻳﯘﻥ ﺑﺎﻳﻠﯩﻘﯩﺪﺍ ﺋﯘﭺ ﺋﺎﻱ ﺋﺎﺭﺍﻡ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ ، ﺑﯘ ﺟﻪﺭﻳﺎﻧﺪﺍ ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ ﺋﯩﺴﯩﻤﻠﯩﻚ ﺷﯘﺥ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﻗﯩﺰﻯ ﺋﯘﻧﯩﯖﺪﺍ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻗﺎﻟﺪﯗﺭﻏﺎﻥ ، ﻣﯘﺷﯘ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﺪﺍ ﻛﯧﻴﯩﻦ ( ﺋﺎﻟﺘﯘﻧﻘﯩﺰ) ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﮬﯧﻜﺎﻳﯩﺴﯩﻨﻰ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ،، 7yt&/.6  
1953-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺷﯩﺌﻪﻧﺪﯨﻜﻰ ﻏﻪﺭﺑﻰ ﺷﯩﻤﺎﻝ ﺋﯘﻧﯩﯟﯦﺮﺳﯩﺘﯧﺘﻨﯩﯔ ﻣﺎﺭﻛﯩﺴﯩﺰﯨﻢ ﺋﺎﺳﭙﯩﺮﺍﻧﺘﻮﺭﻳﺴﯩﮕﻪ ﺋﻮﻗﯘﺷﻘﺎ ﺋﻪﯞﻩﺗﯩﻠﯩﭗ ﺑﯩﺮ ﻳﯩﻞ ﭼﺎﻣﺴﯩﺪﺍ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﺋﺎﺷﯘﺭﻏﺎﻥ، ﺋﺎﺳﭙﯩﺮﺍﻧﺘﻮﺭﻳﯩﻨﻰ ﭘﯘﺗﺘﯘﺭﯗﭖ ﺋﺎﻧﺎ ﻣﻪﻛﺘﯩﭙﯩﮕﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻣﺎﺭﻛﯩﺴﯩﺰﯨﻢ ﻛﺎﻓﯩﯩﺪﺭﺍﺳﯩﺪﺍ ﭘﻪﻟﺴﻪﭘﻪ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﺴﻰ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﺧﯩﻞ ﺩﻩﺭﺱ ﺋﯘﺗﻜﻪﻥ ﯞﻩ ﺑﯘ ﺩﻩﺭﺳﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺩﻩﺭﺳﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺗﯘﺯﯗﭖ ﭼﯩﻘﻘﺎﻥ ، ﺑﯘ ﺋﯩﻘﺘﯩﺪﺍﺭﻟﯩﻖ ﻳﺎﺵ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﻰ 1955-ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﻧﻪﺷﯩﺮ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ( ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺋﯩﻨﯩﺴﺘﯩﺘﻮﺗﻰ ﺋﯩﻠﻤﻰ ﮊﯗﺭﻧﯩﻠﻰ ) ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﻪ ﻧﻪﺷﺮﻯ ﻧﯩﯔ ﻣﻪﺳﺌﯘﻝ ﻣﯘﮬﻪﺭﺭﯨﺮﻟﯩﻜﯩﻨﻰ ﻗﯘﺷﯘﻣﭽﻪ ﺋﯘﺳﺘﯩﮕﻪ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ، ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﮬﺎﻳﺎﺗﻰ ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﺍ ﺭﻩﺳﻤﻰ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﺎﻥ ، ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺗﯩﻠﺪﺍ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺧﻪﻟﻘﯩﻨﯩﯔ XI ﺋﻪﺳﯩﺮﺩﯨﻜﻰ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺑﯘﻳﯘﻙ ﺋﺎﻟﯩﻤﻰ ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﻣﺎﻗﺎﻟﯩﺴﻰ 1956-ﻳﯩﻠﻰ ﻣﻪﺯﻛﯘﺭ ﺋﯩﻠﻤﻰ ﮊﯗﺭﻧﺎﻟﻨﯩﯔ ﺧﻪﻧﺰﯗﭼﻪ ﮬﻪﻡ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﻪ ﺳﺎﻧﯩﺪﺍ ﺋﯩﻼﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ، @%C{2?.Y  
ﺑﯘ ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻟﯩﺮﻯ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﺪﺍ ( ﻗﻮﺗﺎﺩﻏﯘﺑﯩﻠﯩﻚ ) ﯞﻩ ( ﺗﯘﺭﻛﻲ ﺗﯩﻠﻼﺭ ﺩﯨﯟﺍﻧﻰ) ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻰ ﺳﺎﮬﻪﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﯘﻧﺠﻰ ﺋﯩﻠﻤﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺕ ﺋﯩﺪﻯ ، ﺋﯘ ﻣﯘﺷﯘ ﻣﺎﻗﺎﻟﯩﺴﻰ ﺳﻪﯞﻩﺑﯩﺪﯨﻦ 20-ﻳﯩﻞ ، ﺋﻮﯕﭽﻰ ،ﻗﺎﻟﭙﯩﻘﻰ ﻛﯩﻴﮕﻪﻥ ،. 1975-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘﭺ ﯞﯨﻼﻳﻪﺕ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻐﺎ ﺋﺎﺋﯩﺖ ، ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﺪﺍ 1944--1949-ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﯨﻜﻰ ﺧﻪﻟﯩﻖ ﺋﯩﻨﻘﯩﻼﺑﻰ ،، ﺩﯦﮕﻪﻥ ﻛﯩﺘﺎﺑﯩﻨﻰ ﻳﯧﺰﯨﭗ ﺗﺎﻣﺎﻣﻠﯩﻐﺎﻥ ، ﻣﯩﺠﯩﺖ ﻗﺎﺳﯩﻢ ،ﻣﯘﺯﺍﭘﭙﻪﺭ ﺋﻪﺯﯨﺰﻟﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺮﻟﯩﺸﯩﭗ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ، ﺋﻪﻣﻤﺎ ، ﺷﯘ ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺟﯘﯕﮕﯘ ﻣﯩﻘﻴﺎﺳﯩﺪﺍ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﯩﺮﯨﻠﻐﺎﻥ ، ﺋﯩﺴﺘﯩﻞ ﺗﯘﺯﯨﺘﯩﺶ ﮬﻪﺭﻛﯩﺘﻰ ، ﻧﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯘ ﺋﻪﻣﮕﻪﻙ ﻣﯧﯟﯨﻠﯩﺮﻯ ﻧﻪﺷﯩﺮ ﻗﯩﻠﯩﻨﻤﯩﻐﺎﻥ ، S;0z
6D  
ﺑﯘ ﮬﻪﺭﻛﻪﺕ ﺑﺎﺷﻠﯩﻨﯩﺶ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻪﯓ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ . ﻳﯧﺰﺍ ﺗﯘﺭﻣﯘﺷﯩﻨﻰ ﻛﯘﺭﻣﯩﮕﻪﻥ ﻳﺎﺵ ﻣﺎﺭﻛﯩﺴﯩﺰﯨﻤﭽﻰ ، ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺑﺎﮬﺎﻧﻪ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ ﻛﻮﭘﯩﺮﺍﺗﯩﭙﻼﺭﻧﻰ ﺋﺎﻟﻰ ﻛﻮﭘﯩﺮﺍﺗﯩﭙﻘﺎ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﻰ ﻗﯩﻠﺪﯗﺭﯗﺷﻘﺎ ﺳﺎﭘﻪﺭﯞﻩﺭ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﻛﺎﺩﯨﺮﻻﺭ ﺗﯘﺭﻛﯘﻣﯩﺪﻩ ﻣﺎﺭﺍﻟﺒﯧﺸﻰ ﻧﺎﮬﯩﻴﺴﯩﻨﯩﯔ ﺳﯧﺮﯨﻘﺒﯘﻳﺎ ﻳﯧﺰﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺷﺎﻛﺎﻟﺌﺎﯞﺍﺕ ﻛﻪﻧﺘﯩﮕﻪ ﺋﻪﯞﻩﺗﯩﻠﯩﭗ ﻣﻪﺳﺌﯘﻝ ﻛﺎﺩﯨﺮ ﺑﯘﻟﯘﭖ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ ، ﻳﯧﺮﯨﻢ ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺗﯘﻳﯘﻗﺴﯩﺰ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﯩﮕﻪ ﭼﺎﻗﯩﺮﺗﯩﻠﻐﺎﻥ ﮬﻪﻡ، ﺋﯘﯕﻐﺎ ﻣﺎﻳﯩﻞ ، ﺩﻩﭖ ﻗﺎﺭﯨﻠﯩﭗ ﻛﯘﺭﻩﺵ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ، ، ﺳﻮﻝ ،ﭼﯩﻠﻠﯩﻖ ﻛﯧﺴﯩﻠﯩﮕﻪ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺋﺎﺳﺎﻥ ﮔﯩﺮﯨﭙﺘﺎﺭ ﺑﯘﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﮬﻪﺭ ﺧﯩﻞ ﺋﯘﺳﯘﻟﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺯﯗﻳﺎﻧﻜﻪﺷﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ، ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﭘﻮﺗﯧﺮﯦﺘﯩﻨﻰ ﻣﯘﮬﻪﺑﺒﻪﺗﻠﯩﺸﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﻗﯩﺰﻯ، ﺷﯩﻨﺠﺎﯓ ﺋﯩﻨﯩﺴﺘﯩﺘﯘﺗﻰ ﺳﻪﻧﺌﻪﺕ ﭘﺎﻛﯘﻟﺘﯧﺘﯩﻨﯩﯔ ﺋﯘﺳﺴﯘﻝ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﺴﻰ ﺭﻩﻧﺎ ﻣﻪﺧﺴﯘﺗﻨﯩﯔ ﭘﯘﺭﺗﯧﺮﺗﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﯘﺷﯘﭖ ﮬﻪﺟﯟﻯ ﺭﻩﺳﯩﻤﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺳﯩﺰﯨﭗ ﻣﻪﻛﺘﻪﭖ ﺗﺎﻣﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﭼﺎﭘﻼﺗﻘﯘﺯﻏﺎﻥ، hfV/.J}  
ﮬﻪﻗﯩﻘﻪﺗﻪﻧﻤﯘ ﺋﻪﻳﻨﻰ ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﺍ ﻛﯧﯖﻪﻳﺘﯩﯟﯦﺘﯩﻠﮕﻪﻥ ﺳﯩﻴﺎﺳﻰ ﮬﻪﺭﻛﻪﺕ ﻏﺎﻳﻪﺕ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﻰ ﺑﻮﮬﺮﺍﻥ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ،ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﺘﯩﻜﻰ ﺳﯩﻴﺎﺳﻰ ﺋﺎﻛﺘﯩﭙﻠﯩﻚ ﺑﺎﺭﻏﺎﻧﺴﯧﺮﻯ ﺋﯘﻣﯘﻣﻰ ﺟﻪﻣﯩﻴﻪﺕ ﺋﻪﺳﻪﺑﯩﻴﻠﯩﻜﯩﮕﻪ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ ، ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺳﺎﺑﯩﻖ ﺳﻪﯞﯦﺖ ﺋﯩﺘﯩﭙﺎﻗﯩﻐﺎ 1950-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﻧﯩﯔ ﺋﯘﺗﺘﯘﺭﻟﯩﺮﻯ ﻛﯘﭼﯘﭖ ﻛﻪﺗﻜﻪﻥ ﺋﺎﺗﺎ-ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﺑﺎﻟﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﻗﺪﯨﺮﯨﺪﯨﻦ ﺋﻪﻧﺴﯩﺮﻩﭖ 1958-ﻳﯩﻠﻰ -ﺋﯘﻧﻰ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﯩﻠﻰ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﯩﮕﻪ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ، ﺑﯘ ﻛﯘﻧﻠﻪﺭ ﺗﯧﺰﻻ ﺋﯘﺗﯘﭖ ﻛﯧﺘﯩﺪﯗ ، ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎ-ﺋﺎﻧﯩﺴﻨﯩﯔ ﺗﻪﻟﯩﭙﯩﮕﻪ ﻗﻮﺷﯘﻟﻤﯩﻐﺎﻥ ، ﺋﺎﺗﺎ-ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﺋﯩﻼﺟﯩﺴﯩﺰ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ، !-J,a}g  
1959-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ، ﺋﻮﯕﭽﻰ .. ﻗﺎﻟﭙﯩﻘﻰ ﻛﻪﻳﮕﯘﺯﯗﻟﯘﭖ ، ﭘﺎﺭﺗﯩﺪﯨﻦ ﯞﻩ ﺧﯩﺰﻣﻪﺗﺘﯩﻦ ﮬﻪﻳﺪﻩﭖ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﻠﯩﭗ ، ﺋﻪﻣﮕﻪﻙ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪﻟﻪﺵ ﺋﻮﺭﻧﯩﻐﺎ ﺋﻪﯞﻩﺗﯩﻠﮕﻪﻥ ، ﭘﯘﺗﻜﯘﻝ ﺟﯘﯕﮕﯘ ﺟﻪﻣﯩﻴﯩﺘﻰ ﺋﺎﭼﺎﺭﭼﯩﻠﯩﻖ ﻗﻪﮬﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻜﻰ ﻗﯩﻴﺎﻣﯩﺘﯩﺪﻩ ﻗﯩﻴﻨﯩﻠﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﺋﺎﺷﯘ ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﺍ ﺋﯘ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻳﯧﺮﯨﻢ ﻳﯩﻠﻨﻰ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﯩﻨﯩﯔ ﺩﯦﮭﻘﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻖ ،ﻣﻪﻳﺪﺍﻧﻠﯩﺮﺩﺍ، ﺳﺎﻧﺠﯩﻨﯩﯔ ﻳﯘﻗﯩﺮﺳﯩﺪﯨﻜﻰ ﻏﻪﺭﺑﻰ ﮔﯘﺑﻰ ﭼﯘﻟﻠﯩﻜﯩﺪﻩ ﯞﻩ ﺋﻪﻣﮕﻪﻙ ، ﺟﺎﭘﺎ-ﻣﯘﺷﻪﻗﻘﻪﺕ، ﺩﻩﺭﺕ-ﺋﻪﻟﻪﻡ ﯞﻩ ﺋﺎﭺ-ﺯﺍﺭﻟﯩﻖ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺋﯘﺗﻜﯘﺯﮔﻪﻥ ، ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﻣﯘﺷﻪﻗﻘﻪﺗﻠﯩﻚ ﻛﯘﻧﻠﻪﺭﺩﯨﻤﯘ ﺋﯘ ﺭﻭﺱ ﺗﯩﻠﻰ ﺋﯘﮔﯩﻨﯩﯩﺸﻨﻰ ﺋﯩﺰﭼﯩﻞ ﺩﺍﯞﺍﻣﻼﺷﺘﯘﺭﻏﺎﻥ، ﺑﯘ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﻛﯘﻧﻠﻪﺭﺩﻩ ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﺋﻪﻣﮕﻪﻙ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪﻟﻪﺵ ﺋﻮﺭﻧﯩﺪﺍ ﺗﯘﻧﯘﺷﻘﺎﻥ ﺩﯗﺳﺘﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﻛﯧﺮﯨﻢ ﺋﺎﺑﺪﯗﺭﯦﮭﯩﻢ ﻛﯘﭖ ﻳﺎﺭ-ﻳﯘﻟﻪﻙ ﺑﯘﻟﻐﺎﻥ . ﺋﺎﺑﺪﯗﻛﯧﺮﯨﻢ ﺋﺎﺑﺪﯗﺭﯦﮭﯩﻢ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺗﺎ-ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ 1930-ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﺍ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﯩﺪﯨﻜﻰ ، ﺳﺎﻧﺎﻳﻰ ﻧﻪﭘﯩﺴﻪ،،ﺩﻩ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻧﺪﻯ ، 1961-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺋﻪﻣﮕﻪﻙ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪﻟﻪﺵ ﺋﻮﺭﻧﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﻳﯘﯞﯦﺘﯩﻠﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ، 1962-ﻳﯩﻠﻰ ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﮬﻪﻣﺮﺍﺧﺎﻧﯩﻢ ﺋﯘﻧﻰ ﺋﺎﻟﻐﯩﻠﻰ ﺑﯩﺸﻪﻙ( ﺋﻪﻳﻨﻰ ﭼﺎﻏﺪﯨﻜﻰ ﻓﺮﻭﻧﺰﻯ ﺩﯦﻴﻠﻪﺗﺘﻰ) ﺗﯩﻦ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﯩﮕﻪ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ، ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﯨﻼ ﺩﺍﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ 1961-ﻳﯩﻠﻰ 11-ﺋﺎﻳﺪﺍ ﺋﺎﻟﻪﻣﺪﯨﻦ ﺋﯘﺗﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﺪﯨﻦ ﺧﻪﯞﻩﺭ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ ، oJ,qic;1@?  
t7 >;6~e  
ﺋﺎﺑﺪﯗﺷﯘﻛﯘﺭ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪﺗﺌﯩﻤﯩﻦ ﺗﺎﺭﯨﺦ ﮬﺎﺳﯩﺮﺍﭖ-ﮬﯘﻣﯘﺩﻩﭖ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﺗﯩﻨﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ، ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﻰ ﺋﻪﻧﺴﯩﺰﻟﯩﻚ. ﺳﯩﻴﺎﺳﻰ ﺳﻮﻟﭽﯩﻠﻠﯩﻖ ﺷﻪﺧﺴﯩﻨﯩﯔ ﻗﯩﻤﻤﯩﺘﻰ ﺋﻪﺭﺯﯨﻤﻪﺱ ﻧﻪﺭﺳﯩﮕﻪ ، ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﺗﻪﻗﺪﯨﺮﯨﻨﻰ ﺋﯘﻳﯘﻧﭽﯘﻗﻘﺎ ﺋﺎﻳﻼﻧﺪﯗﺭﯗﭖ ﻗﯘﻳﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﺋﺎﺷﯘ ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﺍ ﺋﺎﻧﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﻛﻠﯩﭙﯩﻨﻰ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺧﺎﺗﯩﺮﺟﻪﻡ ﮬﺎﻳﺎﺕ ﻳﻮﻟﯩﻨﻰ ﺗﺎﻟﻠﯩﻤﺎﺳﺘﯩﻦ ،ﺋﯘﺯﯗﻧﯩﯔ ﺋﯩﻨﺴﺎﻧﻰ ﺗﯘﻳﻐﯘﺳﯩﻨﻰ ﻗﻪﺩﯨﺮﻟﻪﺷﻨﻰ ﮬﻪﻣﻤﯩﺪﯨﻦ ﺋﻪﻻ ﺑﯩﻠﯩﭗ .، ﻛﯘﺳﻪﻥ ﻗﯩﺰﻯ ، ﺭﻩﻧﺎ ﻣﻪﺧﺴﯘﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﯘﻱ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻣﻪﻗﺴﯩﺘﯩﺪﻩ ﺋﯘﺭﯗﻣﭽﯩﺪﻩ ﻗﯩﻠﯩﺸﻨﻰ ﻗﺎﺭﺍﺭ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ، ﺋﺎﻧﯩﺴﻰ ﺋﯩﻼﺟﯩﺴﯩﺰ 1962-ﻳﯩﻠﻰ 4-ﺋﺎﻳﺪﺍ ﺑﯘ، ﺋﻪﻧﺴﯩﺰ ﻳﯩﻠﻼﺭﺩﯨﻜﻰ ، ﺋﺎﺷﯩﻖ-ﻣﻪﺷﯘﻗﻼﺭ ، ﻧﯩﯔ ﺗﻮﻳﻨﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﯘﻳﯘﭖ ، ﺩﯗﻧﻴﺎﻟﯩﻘﺘﯩﻜﻰ ﻳﺎﻟﻐﯘﺯ ﺋﻮﻏﻠﯩﻨﻰ ﺗﻪﻗﺪﯨﺮﮔﻪ ﺗﺎﭘﺸﯘﺭﯗﭖ ، ﺑﯩﺸﻜﻪﻛﻜﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻧﻜﻪﻥ ﮬﻪﻡ ﺋﯩﺰﭼﯩﻞ ﺧﻪﺕ ﺋﺎﻻﻗﯩﺴﻰ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ . cvQ7>GQ5  
Sw#iRS=?l*  
تېما:مەنبەسى گۇلدىيار تورى